کتاب “راهنمای مطالعات ناشنوایی” توسط بوستان کتاب منتشر شد
راهنمای مطالعات ناشنوایی، محمد نوری و محمد تبرته فراهانی، به کوشش موسسه آوای علم و ایمان مهرورزان، تهیه قطب نظام سیاسی و اجتماعی اسلام و ایران دفتر تبلیغات اسلامی، قم: موسسه بوستان کتاب، 1402، 392 ص.
ISBN: 978-964-09-2581-2
موضوع ها:
ناشنوایان – دائرت المعارف ها
ناشنوایی – کتابشناسی
ناشنوایی – مأخذ
متن پشت جلد کتاب:
ناشنوایان، بدون توجه به افتراقها و تفاوتها، دارای استعداد و ظرفیتهایی هستند که با آموزش درست و رسیدگی به موقع به فعلیت میرسند و به انسانهای فرهیخته، خدمتگزار و پر تلاش تبدیل میگردند، هم چنان که بسیاری از آنها چنین اند. در این زمینه بیش از هر چیز لازم است خلأهای موجود فرهنگی اصلاح گردد و فرهنگ دینی و ایرانی با شرایط جامعه ناشنوایان تطابق و هماهنگی پیدا کند. کتاب حاضر، اثری مرجع و راهنمای پژوهش ها و پرسش هایی است که درباره مسائل ناشنوایان و ناشنوایی مطرح می شود و اولین گام در شناسایی فرهنگ ناشنوایی و جامعه ناشنوایان به شمار می رود.
سپاس
شخصیتهای فرهیخته بسیار، نزدیک به بیست نفر در تألیف و آمادهسازی این کتاب همکاری داشته؛ در بخشها و مراحل طراحی، مشاوره، جمعآوری مآخذ و اطلاعات، برگردان متون خارجی به فارسی، پردازش، ویرایش علمی، ویرایش ادبی، تایپ، مقابله و صفحهآرایی با علاقه و صمیمیت یاری کردهاند.
اسامی همکاران به ترتیب الفبای نام خانوادگی:
پیمان اسحاقی، عبداللّه امینیپور، محمد بهادری، زهرا بهرامی، عباس بهمنش، سیدیوسف حکیم، فاطمه رسولی، بتول صلواتی، زهره قاری، اعظم قاسمی، مریم قاسمی، سعید محمدیاری، رضا محمودی، اباذر نصر اصفهانی و علی نوری سالها در زمینه پژوهشگری و مسائل ناشنوایان تجربه کسب کرده و با انبانی از دانش و تجربه در به ثمر نشستن این پروژه یاری کردند.
علاوه بر همکاران مزبور، از مدیریت محترم میز مسائل اجتماعی پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم به خاطر حسن تدبیر و پذیرش این پروژه تشکر میکنیم. همچنین همه مدیران و کارشناسانی که امور مختلف این پروژه چون نظارت و ارزیابی طرح را در آن سازمان بر عهده داشتهاند از ژرفای وجود سپاسگزاریم. پژوهشگاه از نهادهای مذهبی است که در امور پژوهشی با معلولان همکاری کرده و در به نتیجه رساندن این اثر یاری رسانده است. امید است این همکاری تداوم یابد و بتوانیم هر سال چند پروژه ویژه معلولیت و معلولان اجرا کنیم. روشن است که جامعه افراد دارای معلولیت ایران دارای ظرفیتهای مناسبی برای پیشرفت است، فقط لازم است به کمک آنها شتافت.
پدیدآورندگان
آغاز
ناشنوا نامی برای افرادی است که معمولاً فاقد حس شنوایی و توانایی گفتاراند؛ بعضی کاملاً شنوایی و گفتار و بعضی دیگر درصدی ندارند. از اینرو ناشنوایی شامل طیف گسترده و انواع بسیار دارد. از نظر منشأ و علت ناشنوایی و ناگفتاری؛ برای کسانی که درصدی از شنوایی و گفتار دارند، به لحاظ درجه شنوایی یا نوع گفتار مثل لکنت، تکرر در بعضی حروف، بریده و منقطع گویی کلمات دهها گروه گوناگون و متنوع تشکیل میدهند و از طرف دیگر جمعیت ناشنوایان در جهان رو به افزایش است به همین منظور هر یک از این گروهها نیاز به کارشناسی، آموزش، تأمین نیازهای فکری و فرهنگی دارند.
ناشنوایان، بدون توجه به افتراقها و تفاوتها، دارای استعداد و ظرفیتهایی هستند که با آموزش درست و رسیدگی به موقع به فعلیت میرسند و به انسانهای فرهیخته، خدمتگزار پر تلاش میگردند. بیش از هر چیز لازم است خلأهای موجود فرهنگی اصلاح گردد. فرهنگ دینی و ایرانی با شرایط جامعه ناشنوایان تطابق و هماهنگی پیدا کند. از افتخارات ماست که در قرآن زبان اشاره تأیید شده و به عنوان روشی برای ارتباط درست به کار گرفته شده است. از طرف دیگر سیره نبوی و ائمه (ع) گویای ارتباط آن بزرگواران با ناشنوایان و احترام به حقوق و شئون انسانی آنهاست. برخلاف برخی ادیان که ناشنوا را با بدترین و زشتترین صفات و القاب یاد کردهاند، در نصوص دینی و متون شعر و نثر ایرانی، تعابیر زیبا درباره ناشنوایان به کار رفته است.
کتاب حاضر اولین گام در شناسایی فرهنگ ناشنوایی و جامعه ناشنوایان است و امید است در آینده بتوانیم گامهای دیگر برداشته و پروژههای دیگر در زمینه موضوعات ناشنوایی اجرا کنیم. این پروژه به پیشنهاد دو تن از کارشناسان امور ناشنوایی که سالها در این زمینه تحقیق و فعالیت داشتهاند، مطرح و بلافاصله در شورای کارشناسی میزکار تخصصی مسائل اجتماعی اسلام و ایران دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم بررسی و پذیرفته شد. مجریان هم از سَر وظیفه شناسی، پروژه را در زمان مقرر تحویل دادند.
در پایان از زحمات فراوان مولفین محترم جناب آقای دکتر محمد نوری مدیر محترم دفتر فرهنگ معلولین و حجت الاسلام محمد تبرته فراهانی مدیر محترم گروه تبلیغ تخصصی مهرورزان کمال تشکر را داشته و امیدوارم این پژوهش راهگشای تحقیقات بعدی همه صاحب نظران حوزه ناشنوایان قرار گیرد.
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
میزکار تخصصی مسائل اجتماعی اسلام و ایران
دیباچه
حکیم فردوسی حدود یک هزار سال پیش گفت: «توانا بود هر که دانا بود»؛ و توانایی را با دانایی پیوند زد. با اینکه دانایی و آگاهی، کلید موفقیت و پیشرفت به ویژه در جوامع خاص مثل ناشنوایان است، اما شاخصهای آگاهی و دانایی در ناشنوایان ایران مطلوب نیست. آمار تحقیقات؛ کتابها و مقالات ناشنوایی، کتابخانهها، نشریات و دیگر آثار فرهنگی و هنری وضعیت مقبول ندارد. تا وقتی این شاخصها وضع قابل قبول نداشته باشد، اشتغال، رفاه، معیشت، حقوق اجتماعی، پایگاه اجتماعی و دیگر ویژگیهای زندگی مقبول وجود نخواهد داشت. برخی عادت کرده و پیوسته از فقدان زندگی مطلوب گلایه و شکایت میکنند، اینان باید بدانند زندگی مطلوب یک روزه به دست نمیآید و باید مقدمات و زمینههای آن فراهم شود و جامعه در مسیر درست قرار گیرد تا پس از گذر از مراحلی، به وضع ایدهآل برسد. به عبارت دیگر ناشنوایان ایران و دیگر افراد علاقهمند به این جامعه باید تغییر را از درون شروع کنند و شاخصهای فکری، اخلاقی و خلاقیتی را افزایش دهند.
آثار مرجع مثل دائرةالمعارفها، دانشنامهها، اطلاعات عمومی، فرهنگنامهها، کتابشناسیها و شخصیتشناسیها در جامعه هدف تأثیر زیربنایی و اساسی خواهند داشت. برای آشنا ساختن ناشنوایان و نیز تمامی اقشار مردم و افزایش دانایی، یک روش تجربه شده و سودمند، معرفی مرجعهای علمی و مطمئن به آنها است تا با اتکا بر این مراجع، فرهنگسازی و تغییر درونی به پیش رود. ناشنوایان از طریق این مراجع بهتر و زودتر به نتیجه دلخواه خواهند رسید.
امروزه در جهان، در هر زمینه، صدها منبع وجود دارد ولی اولین اقدام این است که برای هدف مورد نظر، منابع صحیح شناسایی شوند. گاه مراجعه به برخی منابع نه تنها کمک کننده نیست بلکه گمراه کننده است. بنابراین باید دقت شود به هر منبعی مراجعه نکنیم؛ به منبعی مراجعه شود که باعث هدایت در مسیر صحیح است. بنابراین اولین گام در پژوهش، مراجعه به منابع مطمئن و مرتبط به موضوع است؛ همچنین منابعی که زودتر و سریعتر و بهتر پژوهشگر را به مقصود برسانند. مرجعشناسی همین وظیفه را بر عهده دارد و پژوهشگر را در یافتن بهترینها یاری میرساند.
آثار مرجع مثل دائرةالمعارفها، کتابشناسیها و شخصیتشناسیها از چند نظر پژوهشگر را در رسیدن به هدف کمک میکنند. اطلاعات را خلاصه شده و بدون زوائد و با طبقهبندی عرضه میکنند. از اینرو در وقت، انرژی و امکانات صرفهجویی خواهد شد و در زمان کمتر میتوان به اطلاعات دلخواه رسید. تجربه نشان داده، استخراج مطالبی از نشریات و آثار غیر مرجع، چند برابر بیشتر وقت و هزینه میطلبد. اما آثار مرجع به دلیل الفبایی بودن، در زمان کوتاه میتوان به اطلاعات مورد نظر رسید.
از طرف دیگر آثار مرجع به دلیل استواری و استحکام مطمئنتر میباشند. به دلائل گفته شده آثار مرجع در تولید دانش و پیشرفت پژوهش نقش اساسی و محوری دارد.
پژوهشگران پس از شروع به تحقیق، اغلب به سراغ منابع در دسترس میروند، در حالی که ممکن است گمراه کننده باشند. روش درست این است که مرجعهای مرتبط به موضوع خود را شناسایی و پس از ارزیابی به مطالعه آنها بپردازند. به هنگام ارزیابی منابع باید توجه داشت که ممکن است منابع بهتری وجود داشته باشد یا ممکن است منبعی که برای مطالعه انتخاب میشود، ضعیف و حتی غیر علمی باشند. اما از چه طریقی بدانیم چه منبعی برای تحقیق مورد نظرمان مطلوب و چه منبعی غیر مطلوب است؟
پاسخ این پرسش را میتوان با مراجعه به منابع مرجعشناسی یا به افراد مرجعشناس به دست آورد. برای مثال ناشنوایی که میخواهد مقالهای درباره «جبار باغچهبان» بنویسد، دو گزینه دارد: بدون مشورت و ارزیابی، از هر منبع در دسترس استفاده کند. گزینه دوم اینست: با مراجعه به مراجع (کتاب مرجع یا کتابدار مرجع) منابعی را گزینش و سپس شروع به مطالعه میکند. اغلب افرادی که گزینه اول را انتخاب میکنند، پس از مدتی دلسرد و مأیوس شده و کار را تعطیل میکنند با اینکه زمان و امکانات بسیاری هزینه کردهاند.
مرجع در گزینش موضوع هم یاری میرساند و اعلام میکند این موضوع تکراری است و چند کتاب یا مقاله درباره آن منتشر شده یا فلان موضوع بکر است و تاکنون کار نشده است.
مرجعشناسیها فقط به پژوهشگران و مؤلفان کمک نمیکند بلکه به راهنمایی گروههای مختلف جامعه هم میپردازد:
ـ مردم عادی از طریق مراجع میتوانند معلومات عمومیها یا شخصیتشناسیها را پیدا کنند و بهترین آنها را گزینش و برای تهیه و مطالعه آنها اقدام نمایند. اینگونه آثار برای رشد فکری عموم جامعه هدف مؤثراند.
ـ کسانی که میخواهند کتاب برای کودکان ناشنوا یا کمشنوای خود انتخاب کنند، با استفاده از مرجعشناسی، میتوانند آثار بهتری پیدا کنند.
ـ ناشنوایانی که درصدد یافتن کسب و کار و شغل مطمئن و پایدار هستند با مراجعه به مرجعشناسی آثار کاریابی را یافته و با پیگیری به خواسته خود خواهند رسید.
ـ ناشنوایانی که درصدد پیدا کردن دانشگاه یا مرکز پژوهشی یا مراکز هنری برای گذران دوره آموزشی و یافتن شغل مناسب در جهان هستند، با مطالعه مرجعشناسی، میتوانند راهنمایی بگیرند.
ـ هر ساله در جهان دهها جشنواره و مسابقه در زمینههای متعدد برگزار و جوایزی به رقابت کنندگان اعطا میشود. با مراجعه به مرجعشناسی، میتوان اطلاعات گرفت و مشارکت کرد.
اینها فقط بخشی از مساعدتهایی است که مرجعشناسی میتواند در اختیار ناشنوایان قرار دهد. خلاصه اینکه مرجعشناسی، داشتهها و نداشتهها را معرفی میکند و به ما میگوید به دلیل تکراری بودن، به سراغ چه کارهایی نرویم؛ از سوی دیگر جای چه پروژههایی خالی است. از طرف دیگر ما را در جهان به منابع رشد و پیشرفت متصل میکند. البته مرجع شناسی معجزه نمیکند بلکه راه را نشان میدهد و هر فردی با تلاش و پشتکار میتواند در مسیر درست قرار گیرد و به نتایج دلخواه برسد.
مرجعشناسیها با اینکه بر اساس اسمشان باید آثار مرجع را معرفی کنند اما در مواردی، به منابع عمومی هم میپردازند و کاربران را راهنمایی میکنند. به همین دلیل، کتاب حاضر «راهنمای مطالعات ناشنوایی» نامگذاری شد. تا همه منابع مهم معرفی و راهنمایی شوند.
بنابراین هدف تحقیق این است که داشتههای فرهنگی و سرمایههای فکری را معرفی کند و نیازهای قشرهای مختلف در جامعه هدف را برآورده سازد. هر فرد یا هر جامعهای برای پیشرفت خود، پیش از هر چیز نیازمند برآورد سرمایههای خود است. ناشنوایان ایران وقتی میتوانند به رفاه، اشتغال، کسب درآمد پایدار و دیگر امور مطلوب برسند که ابتدا بدانند چه سرمایههایی در اختیار دارند و با اتکای بر چه داشتههایی در جهان میتوانند فعالیت کنند. اصلیترین وظیفه مجموعه حاضر ارائه دادن اطلاعاتی درباره داشتهها و سرمایهها است. سپس به نداشتهها و کمبودها هم اشاره میکند.
این مجموعه مثل دیگر «مرجعشناسیها» یا دیگر «راهنمای مطالعات» کارکردها و نقشهای دیگری هم دارد که به برخی از آنها اشاره میکنم: به کتابداران و مدیران کتابخانهها کمک میکند «آثار ناشنوایی» را شناخته و با تهیه منابع به ناشنوایان خدمات بدهند؛ فعالان رسانهای و مسئولان شبکههای مجازی و اینترنتی را راهنمایی میکند؛ مدیران آموزشی و آموزگاران را یاری میرساند تا بتوانند منابع خوب و بد را تشخیص دهند و دانش آموزان را صحیحتر راهنمایی نمایند؛ چرخه اطلاعات ناشنوایی را در جامعه فعال میسازد و آگاهی و شعور را در رگهای جامعه تزریق میکند.
متأسفانه هنوز جای چنین مجموعههایی در جامعه هدف خالی است؛ نبود اینگونه آثار باعث آسیب و تخریبهای بسیار گردیده است.
کتاب حاضر در هشت فصل به معرفی داراییهای ناشنوایان در عرصههای کتاب، دائرةالمعارف، نرمافزار و سختافزار، نهادها، اینترنت و شبکههای مجازی، نشریات و لغتنامه و اصطلاحنامه میپردازد. اما همه فصول به شناخت سرمایههای فکری ناشنوایان گرایش دارد.
تلاش شده هم سرمایههای فکری و فرهنگی ایرانی و هم دستاوردهای جهانی در عرصه ناشنوایی معرفی شود؛ تا از این طریق جامعه هدف ایرانی نسبت به پیشرفتهای جهانی اطلاع یافته و با الگوگیری از آنها، بتواند آنها را در داخل هم اجرایی کند. نیز در موارد ضروری از این امکانات برای پیشرفت خود استفاده نماید.
بسیاری از کشورها، چند دهه زودتر از ایران مدارس ناشنوایی، رشتههای ناشنوایی و دیگر تسهیلات و امکانات را تأسیس کردند و راه را برای رشد و پیشرفت آنان فراهم نمودند. زیرا متوجه شدند تنها راه فعالسازی ناشنوایان و تبدیل آنان از جامعه مصرف کننده و نیازمند به جامعه مولد و مستقل، رشد فکری و ارتقای فرهنگ، دانش و خلاقیت آنان است. هم اکنون بسیاری از ناشنوایان در رشتههای صنعتی، کشاورزی، دامپروری، هنر، ادبیات و غیره تحصیل کرده و به مدارج عالی رسیده و کارآیی مفیدی دارند.
اینگونه نیست که همه محاسن و نیکیها در جوامع دیگر باشد و همه معایب در ایران؛ بلکه فرهنگ و جامعه هدف ایرانی هم نیکوییها و زیباییهایی در عرصه ناشنوایان دارد که قابل عرصه به جهان است. زبان اشاره در قرآن کریم معرفی شده؛ آموزش ناشنوایان در روایات با عنوان اسماع الاصم مورد تشویق قرار گرفته؛ در آموزههای اسلامی از تحقیر و نکوهش ناشنوایان پرهیز و نهی شده؛ و شخصیتهای ناشنوا در تاریخ اسلام که به مدارج عالی رسیدهاند بسیاراند. بنابراین این اثر میتواند نیکوییهای اسلامی و ایرانی را به جهان معرفی کند.
برای تألیف کتاب لازم بود تمامی اطلاعات در ایران و خارج از ایران جمعآوری شود و پس از مطالعه و طبقهبندی به بررسی و تدوین گزارش و در نهایت نگارش کتاب پرداختیم. هر مرحله از کار دشواریهای خاص خود را داشت. اما با تلاشهای چند ماهه همکاران توانستیم این پروژه بَس حجیم و بزرگ را جمعآوری کنیم. تمامی نشریات موجود در کتابخانههای شهرهای مختلف ایران که در یکصد و پنجاه سال اخیر در ایران و خارج منتشر شده، تمامی کتابخانهها و آرشیوها باید جستجو میشد؛ با اینکه اینگونه پروژهها نیاز به سفر دارد و تیم چند ده نفره با بودجه کلان به اجرای آن میپردازند، اما با بودجه بسیار اندک توانستیم، پروژه را به اتمام برسانیم. اگر کاستی در متن دیده میشود، به خاطر همین مشکلات است که برشمردم.
سزاوار است از مدیریت محترم پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تشکر کنم که برای اولین بار راه را باز کردند تا چنین اقدامی برای ناشنوایان انجام شود.
کتاب ماهیتاً اثری مرجع و راهنمای پژوهشها و پرسشهایی است که درباره مسائل ناشنوایان و ناشنوایی مطرح میشود. یعنی کتاب عادی نیست که کسی دست بگیرد و تمامی آن را مطالعه کند. همانطور که معقول نیست لغتنامه دهخدا را تماماً مطالعه کرد؛ نه شدنی است و نه فایده دارد؛ بلکه وقتی کتاب مرجع مطالعه میشود که نیاز به اطلاعات و راهنمایی داشته باشیم که به همان بخش مربوطه مراجعه و همان قسمت مطالعه شود. بنابراین کتاب برای عموم ناشنوایان و برای تفنن یا هدف دیگر غیر از اطلاعیابی و راهنمایی گرفتن موضوعیت ندارد یا بهتر است گفته شود سودمندی اندکی خواهد داشت.
کتاب معرِف و شناسانندهی منابع و تحقیقات در هر یک از ابواب ناشنوایی، کم شنوایی، ناگفتاری و کم یا بد گفتاری است. به عنوان نمونه معلمی میخواهد برای دانشآموزان ناشنوا درباره کتابهای مرتبط به لکنت زبان بحث کند و این آثار را به آنان معرفی نماید، به این بخش مراجعه کرده و اطلاعات لازم را گرفته و کارش را انجام میدهد. یا استاد دانشگاهی میخواهد بداند درباره مراکز ناشنوایی آمریکا چه اطلاعاتی در ایران منتشر شده، به راحتی میتواند اطلاعات مورد درخواستش را دریافت کند.
همچنین برای مدیران فرهنگی و مسئولان آموزشی که میخواهند برنامهریزی کنند و به اطلاعات نیاز دارند، آمارها و تحلیلهای کتاب سودمند است.
ناشنوایان انتظار نداشته باشند که این کتاب را به راحتی و آسانی مطالعه کنند، همانطور که تألیف این اثر سختیهایی داشت، مطالعه آن هم، دشوار است و باید با دقت و تأمل و حوصله انجام شود.
با بررسی پایگاه اطلاعرسانی دانشگاه گالودت (ویژه ناشنوایان) و نیز با مشاوره با افرادی که در دانشگاههای خارجی رشته مطالعات ناشنوایی یا زبان اشاره تحصیل کردهاند، نیز با بررسی دانشگاه فرشتگان وابسته به دانشگاه آزاد اسلام معلوم شد کتاب مرجع شناسی ندارند، هر چند در همه مراکز علمی، کارگاههایی برای آشنایی با نرمافزارهای مهم و جدید یا کتابهای مهم و بهروز، برگزار کرده یا نشستهایی برای معرفی شخصیتهای ناشنوای مهم برگزار نمودهاند. همه اینها نوعی مرجعشناسی است. اما علت عدم برگزاری درس مرجعشناسی و دلیل عدم تألیف کتابی در این باره به پیچیدگیها و مشکلات چنین اقدامی مرتبط است.
لازم و سزاوار است از متصدیان و ریاست میز مسائل اجتماعی پژوهشکده مطاعات تمدنی و اجتماعی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تشکر کنیم که زمینهای فراهم ساختند تا ناشنوایان برای اولین بار از کتاب مرجعشناسی برخوردار شوند.
همچنین از مدیران آموزشی و استادان دانشگاهها تمنا میکنیم، یاری کنند تا ناشنواشناسی یا معلولیتشناسی ترویج شود.
محمد نوری و محمد تبرته فراهانی
فهرست
آغاز 17
دیباچه 19
راهنما 25
فصل اول: کلیات
مبحث یکم: اختلال در شنوایی و گفتار 29
نامگذاری 29
تعریف 32
طبقهبندی 34
عوامل و زمینههای پیدایش 40
تأثیرهای منفی 46
مبحث دوم: مرجعشناسی 49
ضرورت و اهمیت 49
رویکرد و گرایش 50
پیشینه 51
کارآیی و نقش 52
الگوبرداری 53
مراجع عمومی و خاص در حوزه ناشنوایی 53
روش بررسی مراجع 53
مبحث سوم: پروژه حاضر 58
نام و عنوان 58
مشکلات و موانع 59
ضرورت جهان پویی 60
ساختار محصول نهایی 61
تحول آفرینی 62
فصل دوم: کتاب و انتشار
مبحث یکم: تحلیل و بررسی 65
چیستی کتاب ناشنوایی 66
منسوخ شدن کتاب 66
کتاب شاخص رشد و توسعه 67
فرهنگ پایدار 68
ویژگی و کارآیی 68
کتاب و زبان ارتباطی 69
مبحث دوم: نقش و جایگاه ناشنوایان 71
کتاب پردازان 71
نویسندهگزاری 74
درباره نویسندگان 76
نویسندگان کنشگر 78
مبحث سوم: صنعت نشر 80
حضور اجتماعی 80
ناشران ناشنوایی 81
مبحث چهارم: کتابشناسی 90
مشارکت بخش دولتی و بخش مردمی 90
نخستین کتابشناسی در ایران 91
دومین کتابشناسی 104
کتابشناسی ناشنوایان 107
کتابشناسی کتابشناسیهای انگلیسی 109
کتابشناسی متون درسی زبان اشاره 110
گزارش و توصیف 111
مراکز تولیدکننده 113
مبحث پنجم: روشهای ترویجی 115
آمار و کتابسنجی 115
داستاننویسی 116
تشویق 116
دسترسپذیری 117
فصل سوم: نهاد و تشکل
مبحث یکم: سازمانها و مؤسسات سراسری 121
کانون ناشنوایان ایران 121
سازمان ملی رفاه ناشنوایان ایران 123
انجمن خانواده ناشنوایان ایران 124
سازمان بهزیستی 126
دفتر امور کودکان استثنایی 127
سازمان آموزش و پرورش استثنایی 128
مؤسسه آوای علم و ایمان مهرورزان 130
اتحادیه شهروندان ناشنوای آمریکایی 131
اتحادیه بینالمللی معلولان 132
اتحادیه رنگینکمان ویژه ناشنوایان 132
مجمع سازمانهای ناشنوایی 133
مبحث دوم: دانشگاه و آموزش عالی 134
گالودت 135
دانشگاه نورتریج 138
دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی 139
واحد بینالملل ویژه ناشنوایان (گشایش 1398) 140
پایاننامههای دانشگاهی 141
مبحث سوم: تشکلگزار مجموعی 143
معرفی سمنهای ناشنوایان در ایران 143
مراکز آموزش و پژوهشی 145
سازمانهای ناشنوایی آمریکا 149
مبحث چهارم: مراکز در آینه کتاب 151
بهره ناشنوایان 151
شهیدی شاهد یک قرن تلاش 152
ثمینه باغچهبان خادم فرهنگ و جامعه 153
جشن نامه رضا محمودی 154
الدلیل للمراکز 154
عدالت خواهی معلولان 155
گزیده عملکرد مؤسسه وفاداران 155
کارنمای پنج ساله خدمات دفتر فرهنگ معلولین 156
مبحث پنجم: راهنمای مراکز و مؤسسات غربی 157
کتابهای معرِف مؤسسات 157
مقالات معرف مؤسسات 162
فدراسیون جهانی ناشنوایان (WFD) 162
موزه ناشنوایان فنلاند 162
جمعیت مجریان آموزشی ناشنوایان 162
دف پراید 162
دفتر رابطان ناشنوایان 163
مؤسسه اطلاعرسانی 163
پزشکی، سلامت، توانبخشی 163
مرکز اختلالات ارتباطی و ناشنوایی 164
انجمنهای پزشکی و سلامت 164
دیگر مراکز و مؤسسات 165
مبحث ششم: تشکلها و مراکز ایرانی در مقالات 167
خدماتی و توانبخشی اجتماعی 168
دینی و تبلیغی 169
توانبخشی فرهنگی و آموزشی 170
آموزش و پرورش 173
فصل چهارم: دائرةالمعارف
مبحث یکم: دانشنامه ناشنوایان دانا 177
نگاهی کلی 177
جایگاه تاریخی 179
مدخل گزینی 180
نقدها 181
عدم تجدید چاپ 182
کارآمدی و موفقیت 182
مبحث دوم: دائرةالمعارف ناشنوایان و ناشنوایی گالودت 183
محتوا و نویسندگان 183
ویژگیها 184
نقد و بررسی 184
مبحث سوم: دائرةالمعارف ناشنوایی و اختلالات شنوایی 186
چرایی تألیف 186
کارآیی و تأثیر 186
قلمرو و دامنه بررسیها 187
مبحث چهارم: دائرةالمعارف مطالعات ناشنوایی سیج 188
تغییر رویکرد 188
گستره علمی 189
مبحث پنجم: دائرةالمعارف شنوایی شناسی و تحقیقات شنوایی 190
محتوا و قلمرو 190
مبحث ششم: دائرةالمعارف آسیبشناسی ناشنوایان 191
اهمیت و کارآیی 191
مدیران ارشد و سر ویراستار 191
موضوعات و سرفصلها 192
مبحث هفتم: دائرةالمعارفهای متضمن 195
دائرةالمعارف نوابغ و مشاهیر معلول ایران و جهان 195
دائرةالمعارف تاریخ معلولیت آمریکا 196
دائرةالمعارف معلولیت 196
دایرةالمعارف مددکاری اجتماعی 197
دیگر دائرةالمعارفها 198
فصل پنجم: فرهنگ، اصطلاحنامه و واژهنامه
مبحث یکم: فرهنگ اشارات فارسی 203
فرهنگ زبان اشاره فارسی برای ناشنوایان 204
آشنایی با اشارات ناشنوایان 209
مجموعه اشارات ناشنوایان 209
زبان اشاره فارسی 212
واژهنامه کودکان ناشنوا 215
زبانآموزی به کودکان ناشنوا 215
مبحث دوم: فرهنگ اشارات عربی 216
القاموس الاشاری الاسلامی العراقی للصم 216
قاموس الأیدی الناطقه 216
دیگر منابع 217
مبحث سوم: فرهنگ اشارات انگلیسی 218
اشارات کشورها 218
بررسیها 221
مبحث چهارم: اشاره پژوهشی 223
تحقیقات منتشر شده 223
آثار به زبان اشاره 224
گفتار نشانهدار فارسی 225
مبحث پنجم: فرهنگ مصور 227
زبان مصور کلید زبان 227
فرهنگ مصور خوشههای فارسی 228
ابزار ارتباطی تصویری ـ نوشتاری 228
اهمیت تصویر در ارتباطات 229
مبحث ششم: اصطلاحنامه و واژهنامه 230
فرهنگ آسیبشناسی گفتار و زبان 230
فرهنگ توصیفی اختلالات زبان 231
واژهنامههای پایانی 231
منابع انگلیسی 231
فصل ششم: ارتباطات و روابط
مبحث یکم: فناوریهای ارتباطی و زبان 237
رویکرد پزشکی 237
رویکرد آموزشی 238
نقش اینترنت و شبکههای اجتماعی 239
زبان به عنوان پدیده اجتماعی 240
مبحث دوم: نقش آموزش در ارتباطات 243
پیشرفت و ارتباطات 243
چگونگی ارتباط از راه دور 244
هنر و ارتباطات 246
آموزش علوم 247
مبحث سوم: دسترسپذیری 248
دستیابی به روابط جدید 248
کمک در دیده شدن 249
تحکیم فرهنگی با تسهیل دسترسی 250
دسترسی به منابع 251
حضور و مشارکت 251
مناسبسازی مخابرات 252
تحول در سیستم مخابراتی 253
کارکردهای تلفن ناشنوایی 254
مناسبسازی تلویزیون 255
ابزار کمک حسی 256
رسانه ناشنوایی 257
فصل هفتم: نرمافزار، سختافزار
مبحث یکم: کمک شنوایی 261
سمعک 261
دستگاه شنوایی مصنوعی 262
نرمافزار آوای رسا 263
کاشت حلزون 264
مبحث دوم: کمک گفتار 266
تقویت صدا 266
واضح کننده صدا 266
دستگاه گفتاردرمانی 267
گفتار نما 267
مبحث سوم: کمک زندگی 269
اعلام تازه وارد 269
اعلام درکوب 269
اعلام ساعت 269
بیدارکننده 270
سگ آموزش دیده 270
مبحث چهارم: فناوری ارتباطی 271
تلفن ناشنوایی 271
تلفن همراه ناشنوایی 272
تقویتکننده تلفن 272
تلفن تصویری 273
سیستم FM تلویزیون 273
پیجر 273
گوشی ویدئویی 274
مبحث پنجم: سایت و اپلیکیشن 275
سایت 275
اپلیکیشن 277
مبحث ششم: فناوری تبدیل 278
کمک فهم با بارکد 278
صفحه هوشمند 279
نرمافزارهای پر کاربرد 280
مبحث هفتم: دیگر نوآوری و فناوریها 281
هنر ناشنوایی 281
دیگر تجهیزات و وسایل 281
فصل هشتم: روزنامهنگاری و نشریه
مبحث یکم: روزنامهنگاری ناشنوایان 285
فعالیتهای ایرانیان 285
جبار باغچهبان پیشکسوت 288
فعالیتها در خارج از ایران 292
مالکم جی. نوروود 297
مبحث دوم: توانبخشی و پزشکی 299
نشریات ایرانی 299
سمعک 299
گوش، گلو، بینی و حنجره 300
شنوایی شناسی 300
آوای دوست 301
دیگر کشورها 301
حنجره بین 302
ولتا رویو 303
مجله گوش، حلق و بینی 304
آرشیو گوشـ حنجره شناسی 304
نشریه جامعه پژواک امریکا 306
بیماریهای چشم و گوش و حلق و بینی 307
روانشناسی توانبخشی 308
اختلالات گفتاری 308
نشریه تحقیقات شنوایی و گفتار 309
نشریه شنوایی پژوهی 310
نشریه توانبخشی ناشنوایان 311
صوت و ارتعاش 312
نشریه اختلالات شنوایی و گفتاری 313
نشریه انجمن مربیان شنوایی کانادا 315
گوش و شنوایی 316
فصلنامه توانبخشی قدرت شنوایی 316
اینتر آمی 317
چشمانداز ارتباط 317
مبحث سوم: آموزشی و زبان اشاره 320
آموزش انگلیسی به دانش آموزان ناشنوا 321
مطالعات ناشنوایی و آموزش ناشنوایان 322
اشاره 323
مطالعات زبان اشاره 324
مبحث چهارم: سالنامه 327
سالنامه آمریکایی ناشنوایان 328
سالنامه گوش، بینی و حنجرهشناسی 331
مبحث پنجم: نشریات عمومی 333
زبان 334
گزارش 335
پیک شنوایی و گفتار 336
پیام ناشنوا 337
آوای سکوت 338
شکست سکوت 339
خبرنامه شنوایی 340
صدای ناشنوا 341
آوای نگاه 341
تواننامه 342
افق اندیشه 343
پیک ناشنوا 344
نشریات خارجی 344
راهنمای گالودت 344
نشریه ناشنوایان 344
سایلنت ورکر 345
ناشنوایان امریکا 345
مظهر ملی 346
اخوت (فرت) 347
نشریه شهروند ناشنوا 349
دف دایجست 349
سایلنت کاوالیر 349
سایلنت ورکر 350
اخبار خاموش 350
تلاش 351
طیف ناشنوایان 352
اخبار فدراسیون جهانی ناشنوایان 352
مبحث ششم: بایستههای پژوهشی 353
نشریات متضمن 354
نشریات سازمانی 355
کارکردهای مختلف 356
تداوم 356
همه جانبه نگری 357
تنوع 358
شمارگان 358
راهنما نگاری 358
فرهنگنامه 359
طبقهبندی 359
چکیده نویسی 361
آرشیو و خانه مطبوعات 361
منابع و مآخذ 365