نشست افتتاحیه کتابخانه سپید و مرکز اطلاع‌رسانی علوم و فناوری در دانشگاه قم
محمد نوری
سه شنبه ۲۴ بهمن‌ماه ۱۳۹۶ (۱۳ فوریه ۲۰۱۸/ ۲۶ جمادی الاول ۱۴۳۹) در کتابخانه مرکزی دانشگاه قم مراسمی با این عنوان برگزار شد:
«آیین گشایش مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری شاخه دانشگاه قم و کتابخانه سپید دانشگاه قم»
در واقع دو مراسم بود که در قالب یک مراسم اجرا شد. دو روز قبل آقای احمدلو رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه قم تماس گرفت و رسماً از مدیریت دفتر فرهنگ معلولین دعوت کرد و دعوت نامه‌ای هم فرستاد.
ساعت ۱۰ صبح مراسم شروع شد و پس از تلاوت قرآن کریم، حجت‌الاسلام والمسلمین فرهانی معاون پژوهشی دانشگاه قم پشت تریبون رفت و توضیحاتی درباره کتابخانه سپید و ضرورت تأسیس آن برای نابینایان و نیز توضیحی مختصر درباره مرکز اطلاع‌رسانی داد. پس از او رئیس دانشگاه دکتر دیرباز دقایقی به اختصار هر دو پروژه را معرفی کرد.
دکتر دهقان رئیس مرکز اطلاع‌رسانی علوم و فناوری که در شیراز مستقر است به قم آمده بود تا در این مراسم شرکت کند و درباره افتتاح شاخه قم صحبت کرد.
مدیر بخش انفورماتیک دانشگاه قم سخنرانی کرد و پس از او خانم نرگس جوان‌دل معاون بخش خواهران دانشگاه قم سخن گفت. او تماماً کتابخانه سپید را معرفی کرد.
پس از سخنرانی‌ها از چهار نفر نیکوکار که هزینه تجهیز این دو بخش را پرداخته بودند، معرفی شدند و لوح تقدیر به آنها داده شد. همچنین به آقای عبدلی و چند تن از مدیران اجرایی دانشگاه لوح تقدیر داده شد. و در ادامه با بریدن رمان دو بخش جدید یعنی کتابخانه سپید و مرکز اطلاع‌رسانی و فناوری افتتاح شد. با رفتن به درون سالن مرکز اطلاع‌رسانی چند سرور و چند کامپیوتر بود و با رفتن به سالن کتابخانه سپید سه قفسه مجلات و دو قفسه کتاب بریل بود. فقط چند عنوان کتاب بریل چاپ موسسه رودکی و چند عنوان کتاب بریل چاپ بخش نابینایان کتابخانه آیت الله خامنه‌ای بود.
چهار میز و صندلی با کامپیوتر و یک عدد برجسته‌ساز و دستگاه بهدید وجود داشت.
نکاتی درباره مراسم افتتاحیه دانشگاه قم
بخش اطلاع‌رسانی و فناوری در قلمرو کاری بنده نیست و هر چند نکاتی درباره آن هست ولی ترجیح می‌دهم فقط به کتابخانه سپید بپردازم.
۱ـ آقای فراهانی معاونت پژوهشی آمار نابینایان که در این دانشگاه تحصیل کرده‌اند را ۱۴۵ نفر و نابینایانی که هم اکنون مشغول هستند ۱۰ تا ۱۵ نفر دانست و آمار داد. اما عجب اینکه هیچکدام از اینها در جلسه حضور نداشتند و گویا دعوت نشده بودند. تنها نابینایی که در جلسه حضور داشت آقای حسن عبدلی مدیر بخش نابینایان کتابخانه آیت الله خامنه‌ای بود که از بیرون دعوت شده بود.
به هنگام بردین نوار در ورودی کتابخانه سپید، آقای دهقان قیچی را به آقای عبدلی داد و ایشان رمان را برید. مناسب و سزاوار بود از نابینایانی که در این دانشگاه تحصیل کرده بودند دعوت می‌شد و نیز از دانشجویان کنونی دانشگاه.
۲ـ سزاوار بود دانشجویان نابینا مشکلات خود را در زمینه کتاب مطرح می‌کردند و بخشی از جلسه به این مبحث ضروری می‌گذشت.
اما حدود بیست دقیقه جلسه به فیلمی گذشت که قبلاً از تلویزیون قم پخش شده بود و مجری معروف قمی آقای تحویلدار درباره سفر زیارتی آقای عبدلی و خانم او و خانواده ضیایی‌فر با سه نابینا به کربلا از حضار نکاتی می‌پرسید و آنها با گریه پاسخ می‌دادند. مناسبت این فیلم با جلسه امروز را متوجه نشدیم هر چند سوژه خوب و عالی باشد ولی اگر متناسب با شرایط نباشد نمی‌تواند تأثیر مثبت داشته باشد.
مسئولان افتتاحیه بهتر بود به مشکلات نابینایان در حوزه کتاب و کتابخانه و فرهنگ می‌پرداختند.
۳ـ کتاب‌هایی که در روز افتتاحیه در سالن چیده بودند، عمومی و قصه و کودک بودند و این با اساس کارهای دانشگاهی سنخیت ندارد. مدیریت کتابخانه می‌توانست کتب بریل علمی و آکادمیک که در ابابصیر اصفهان بریل شده مثل تاریخ طبری یا تفسیر نمونه یا در رودکی تهران بریل شده برای نمایش می‌آوردند. یا کتب علمی که در دفتر فرهنگ معلولین در قم بریل شده مثل کتاب مجموعه اسناد حقوق بشر.
۴ـ در کشور چندین قرآن بریل دیگر هست که از قرآن بریل موجود در سالن بهتر است و لازم بود چند قرآن بریل آورده می‌شد.
۵ـ همچنین لازم بود کتب گویا و کتب الکترونیکی E-Book هم نمایش داده می‌شد چون نابینایان فقط با لمس و به شیوه بریل مطالعه نمی‌کنند بلکه از طریق گوش یا از منابع الکترونکی هم استفاده می‌نمایند. اما حتی یک اثر گویا یا الکترونیکی در سالن در معرض دید نبود.
۶ـ در کتابخانه‌های نابینایی جهان، سهمی که برای کتاب بریل در مطالعه نابینایان در نظر می‌گیرند نهایتاً ۲۰ درصد است و بیشتر به کتاب گویا اهمیت می‌دهند. زیرا بریل گران‌تر است، حمل و نقل آن مشکل‌تر است، جاگیرتر است و مهم‌تر از همه اینها نقش واسطه‌ای دارد. مثلاً برای شناخت کلمه آب، نابینا مجبور است تعدادی علامت را به عنوان مابإزای آب یاد بگیرد. اینگونه آموزش مشکلاتی را ایجاد کرده است با اینکه مشکلاتی را هم حل کرده است. در این باره تحقیقات مفصل انجام یافته است که خوب بود در قفسه‌ای نمایش داده می‌شود. یا در مراسم چند دقیقه به آسیب‌شناسی بریل پرداخته می‌شد.
۷ـ چرا تشکل‌های نابینایی که در ایران حضور دارند و بسیار فعال هستند مثل انجمن باور یا دفتر فرهنگ معلولین در مشاوره دهی یا در تصمیم‌سازی به کار گرفته نشده بودند و روز افتتاحیه هم نبودند. یا انجمن نابینایان ایران که تاکنون در ۶۰ شهر کتابخانه نابینایی دایر کرده است و دفتر فرهنگ معلولین تاکنون به ده‌ها کتابخانه سرویس رایگان داده و آنها را به لحاظ منابع فرهنگی تجهیز کرده است. تشکل دیگر که در قم فعال است شورای هماهنگی تشکل‌های معلولان استان قم است. این شورا هم در جریان افتتاح این کتابخانه نبوده است.
۸ـ اساساً چرا کتابخانه فقط برای یک قشر از معلولین و نابینایان افتتاح شود. و برای ناشنوایان، کم‌شنوایان، معلولین حرکتی، و چندین قشر دیگر که در دانشگاه حضور دارند چرا کتابخانه نباید باشد؟ آیا این تبعیض نیست؟ بهتر آن نیست که یک کتابخانه جامع برای همه معلولین دانشگاه راه‌اندازی گردد.
در پایان یادآور می‌شوم که معلولین در کشورهای پیشرفته سرمایه مهم اجتماعی‌اند و در جامعه مشارکت وسیع و همه جانبه دارند. در صدر اسلام و در دوره رسالت و نبوی هم این چنین بود و با ایجاد شرایط و بستر می‌توان به آنان مهارت و توانایی‌های لازم را داد تا پیشرفت نمایند.
