خودمراقبتی معلولین

خودمراقبتی معلولین، الهام مقامی و آرام اژدری، انتشارات توانمندان و دفتر فرهنگ معلولین، 1401، 423 ص.

ISBN: 978-622-6216-99-9 ‭

** تقدیر شده در دومین جشنواره کتاب کاما (1402) **

موضوع ها:
معلولان — مراقبت
People with disabilities — Care
مراقبت از سلامت شخصی
Self-care, Health

مشاهده صفحات اولیه کتاب

متن پشت جلد کتاب:
این کتاب حاصل ارتباط چندین ساله بین مؤلفین و مددجویان و توان‌خواهان می‌باشد. تجارب نویسندگان در حین رابطه مستمر با افراد دارای معلولیت و استفاده از تحقیقات گسترده توانسته خودمراقبتی را برای معلولان، خانواده‌ها، مددکاران، مربیان مراکز، مشاوران و نهادهای وابسته به خوبی تشریح نماید. هدف از نگارش این کتاب آموزش مؤلفه‌های مختلف خود مراقبتی برای این عزیزان و توسعه فردی و اجتماعی آنها می‌باشد.

انتشارات توانمندان
ناشر تخصصی معلولیت و معلولان
تلفن: ۰۲۵۳۲۹۱۳۴۵۲ (ساعت ۸ الی ۱۷) ؛ واتساپ و تلگرام: ۰۹۳۹۸۳۷۳۴۳۵
آدرس: قم، بلوار محمد امین، خیابان گلستان، کوچه۱۱، پلاک۴، دفتر فرهنگ معلولین
ایمیل: nori1363@gmail.com

خود مراقبتی چیست
فعالیت‌های خود مراقبتی ، فعالیت‌هایی هستند كه افراد به منظور حفظ خویشتن و كسب استقلال در زندگی روزمره انجام می‌دهند. فعالیت‌های خود مراقبتی و استقلال در آن تا حد امكان، برای تمام افراد معلول و دیگر افراد یكی از مهمترین مسائل می‌باشد.
یادگیرى رفتارهاى خودمراقبتى مى تواند فرد را به سمت حفظ سلامتى و خوب بودن سوق دهد، سازگارى فرد را با بیمارى افزایش دهد، و توان مراقبت از خود را در فرد افزایش دهد. افراد مى توانند با كسب مهارت هاى مراقبت از خود بر آسایش، توانایى هاى عملكردى و فرایندهاى بیمارى خود تاثیرگذار باشند. رفتارهاى مراقبت از خود مناسب ســبب ارتقاء توانایى ها، انجام بهتر فعالیت‌هاى روزانه و دستیابى به استقلال درفرد مى شود و به این ترتیب وى در انجام عملكردهاى اجتماعى تواناتر و براى زندگى امیدوارتر مى شود و نهایتا از كیفیت زندگى مطلوب‌ترى برخوردار مى گردد.
خودمراقبتی بر اساس بررسی مهارتها و نقصهای حرکتی بیمار و مسائل درکی- حسی و شناختی وی برنامه ریزی می‌گردد. این امر به فرد کمک می‌کند مهارت‌های از دست رفته را باز آموزد و نقص‌های موقتی یا دائمی را جبران نماید. هـر مهـارتی کـه بـه بیمار آموزش داده می‌شود، وی با حمایت و تشویق پرسـتار و مددکار، روانشناس و … آن را انجام می‌دهد. بیمار جهت رفع وابستگی در مراقبـت از خود تشویق می‌گـردد و اگـر در تعـاملات اجتمـاعی مـستقل گردد، درك مثبت از خود تقویت می‌شود. با حمایت پرستار و مددکار از خودمراقبتی و انجام آن توسط فرد، وی کنترل خود را دوباره بدسـت آورده و احـساس ارزش نفـس می‌نماید.. وقتی فرد بتواند خودمراقبتی را درك نماید و در آن شـرکت نماید، احساس کنترل بیماری مزمن و تغییـرات بـدنی متعاقـب آن در وی ایجاد می‌شود.

انواع کلی خودمراقبتی
خودمراقبتی به معنای مراقبت از خود می‌باشد، یعنی ما برای حفظ سلامت و شادابی خود کارهای روزمره کوچکی انجام دهیم تا زندگی بهتر و سالم تری داشته باشیم. خود مراقبتی شامل اقداماتی است‌‌; آموختنی، آگاهانه و هدفمند که هرفردی برای خود، خانواده و دیگران انجام می‌دهد تا سالم بماند و از سلامت جسمی و روانی خود حفاظت کند، از بیماری‌ها یا حوادث پیشگیری کند و از ناخوشی‌ها و بیماری‌ها مراقبت کند، خودمراقبتی به وضوح موجب افزایش کارایی و مهارت‌های فردی و اجتماعی ما می‌شود. و در یک تقسیم بندی کلی شامل موارد زیر می‌شود:

1- خود مراقبتی جسمی
تاریخچه درد
تعریف درد
انواع درد
راههای تسكین درد
موسیقی درمانی
مدیتیشن
آب درمانی
شن درمانی
نمایش درمانی و نمایش عروسکی
تغذیه و میان وعده
ورزش
انجام معاینات پزشکی ادواری و منظم و پیشگیرانه
رعایت پوشش مناسب براساس فصول سال

2- خودمراقبتی روانی
درماندگی آموخته شده
مطالعه زندگی نامه معلولین موفق
دیدن فیلم هایی با موضوع موفقیت معلولین
مراجعه به روانشناس یا روانپزشک در صورت بروز مشکل یا ناراحتی روانی
کتاب خواندن
شناسایی نقاط قوت و استعدادهای فرد
استفاده از طبیعت
شرکت در مسابقات و برنامه‌ها
درس گرفتن از شکست ها
سرسختی و تاب آوری روانی
مطالعه شاهکارهای ادبی و هنری
استفاده معلولین از تکنولوژی اینترنت و فضای مجازی
مطالعه زندگی نامه معلولین موفق
دیدن فیلم هایی با موضوع موفقیت معلولین
برنامه ریزی چیست
از نبایدها لیستی تهیه کنید
مرور قانون‌ها و تکنیک‌های مهم در زندگی فردی
انگیزه خود را حفظ کنید
زمانی را به استراحت و آرامش اختصاص دهید
از دفترچه یا نرم‌افزار برنامه‌ریزی استفاده کنید
از زمان انتظار استفاده کنید
از زمان استفاده از تلویزیون و اینترنت آگاه باشید
اولویت‌بندی کارها

3- خودمراقبتی عاطفی
تعامل با خانواده، دوستان، جامعه
روابط بین فردی
اهمیت مبحث مهربانی
لزوم رعایت محبت
دوست داشتن خود
همدلی کردن
گریه کردن وقتی که لازم است
اهمیت خنده در زندگی فرد
اعتبار چیست و چگونه آن را کسب کنیم؟
اهمیت صداقت در زندگی
انتخاب دوست خوب
نحوه غلبه بر نگرش منفی
معلولیت فکری جامعه سد راه معلولین
گام‌های اساسی جهت تغییر وضعیت معلولین
تعامل صحیح با افراد معلول
نگرش منفی جامعه تأثیر بسزایی در طرد معلولین از اجتماع دارد.
سوگیری منفی نگری
معلولیت و اختلال در روابط اجتماعی
معلولیت و اضطراب اجتماعی
معلولیت و احساس تنهایی
هیجان منفی چیست؟
مدیریت شناختی هیجان
نقش امید به زندگی در سلامت انسان
خوش‌بینی
مقابله با بدبینی
چگونه مثبت اندیش باشیم؟

4- خودمراقبتی معنوی
کمک به نیازمندان
احترام به شخص و مقدس پنداشتن خود چون روح خدا در فرد دمیده شده
مطالعه متون و ادبیات مذهبی و معنوی
بخشش درمانی
سلامت معنوی
معنویت درمانی
توکل بر خدا
معنادرمانی
حکایت کوزه ترک خورده
تاثیرات و فواید خواندن قرآن و نهج البلاغه در زندگی
قرآن کریم
نهج البلاغه
یادتان نرود که با بسته شدن دری، در دیگری به رویتان باز می‌شود
شکرگذار باشید
نماز را به موقع بخوانید
آثار نماز در زندگی فردی و اجتماعی انسان
هر روز قرآن بخوانید
دعا کنید

5- خود مراقبتی در جامعه
خودمراقبتی اجتماعی
بررسی آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی
محیط کار و زندگی سالم
مناسب سازی
ADL
دقت در انتخاب مدرسه برای معلولین
بازی و اهمیت آن برای معلولین
اضطراب اجتماعی چیست؟
مشارکت اجتماعی معلولین
آداب معاشرت و رفتار با افراد معلول
اهمیت وجود دوست
آشنایی با مشاغل مرتبط با معلولین

6- خود مراقبتی و مهارت‌های زندگی
نقش مهارت‌های زندگی در خود مراقبتی
مهارت ارتباط موثر
مهارت خودآگاهی
مهارت همدلی
مهارت روابط بین فردی
مهارت تصمیم گیری
مهارت حل مساله
مهارت تفکر خلاق
مهارت تفکر نقاد
مهارت مدیریت استرس
مهارت مدیریت خشم

فهرست
سخن نویسندگان 10
فصل اول: خود مراقبتی چیست
انواع کلی خودمراقبتی 14
معلولیت چیست 18
انواع معلولیت 19
فصل دوم: خودمراقبتی جسمی
تاریخچه درد 31
تعاریف درد 32
انواع درد 32
راه‌های تسكین درد 33
موسیقی درمانی 38
کار درمانی 39
ورزش‌های مناسب برای معلولان ذهنی، جسمی و نخاعی 57
رژیم و ورزش برای معلولین 63
آب درمانی 79
ماساژ درمانی 83
بازی درمانی 84
لباس و پوشش معلولین 85
فصل سوم: خود مراقبتی روانی
درماندگی آموخته شده 97
مطالعه زندگینامه معلولان موفق 100
دیدن فیلمهایی با موضوع معلولان موفق 106
مراجعه به روانشناس یا روانپزشک در صورت بروز مشکل یا ناراحتی 110
کتاب خواندن 111
شناسایی نقاط قوت و استعدادهای فرد 118
استفاده از طبیعت و گردش 122
شرکت در مسابقات و برنامه‌ها 127
درس گرفتن از شکستها 128
سرسختی و تاب آوری روانی 131
مطالعه شاهکارهای ادبی، هنری، تاریخی، مذهبی و … 133
استفاده معلولین از تکنولوژی اینترنت و فضای مجازی 141
برنامه ریزی چیست؟ 142
از نبایدها لیستی تهیه کنید 147
مرور قانون‌ها و تکنیک‌های مهم در زندگی فردی 148
انگیزه خود را حفظ کنید 162
زمانی را به استراحت و آرامش اختصاص دهید 162
از دفترچه یا نرم‌افزار برنامه‌ریزی استفاده کنید 163
از زمان انتظار استفاده کنید 163
از زمان استفاده از تلویزیون و اینترنت آگاه باشید 163
اولویت‌بندی کارها 163
فصل چهارم: خود مراقبتی عاطفی
روش‌ها و نکات مهم برای خودمراقبتی عاطفی 167
تعامل با خانواده، دوستان، جامعه 170
روابط بین فردی 172
اهمیت مبحث مهربانی 175
لزوم رعایت محبت 177
دوست داشتن خود 178
همدلی کردن 180
گریه کردن وقتی که لازم است 182
اهمیت خنده در زندگی فرد 184
اعتبار چیست و چگونه آن را کسب کنیم؟ 187
اهمیت صداقت در زندگی 191
انتخاب دوست خوب 192
نحوه غلبه بر نگرش منفی 194
معلولیت فکری جامعه سد راه معلولین 195
گام‌های اساسی جهت تغییر وضعیت معلولین 196
تعامل صحیح با افراد معلول 197
نگرش منفی جامعه و تأثیر آن در طرد معلولین از اجتماع 200
سوگیری منفی نگری 201
معلولیت و اختلال در روابط اجتماعی 202
معلولیت و اضطراب اجتماعی 203
معلولیت و احساس تنهایی 203
هیجان منفی چیست؟ 204
مدیریت شناختی هیجان 206
نقش امید به زندگی در سلامت انسان 208
خوش‌بینی 208
مقابله با بدبینی 210
چگونه مثبت اندیش باشیم؟ 211
فصل پنجم: خود مراقبتی معنوی
کمک به نیازمندان 217
احترام به شخص و مقدس پنداشتن خود 218
مطالعه متون و ادبیات مذهبی و معنوی 219
بخشش درمانی 220
سلامت معنوی 225
معنویت درمانی 228
توکل بر خدا 229
معنادرمانی چیست؟ 232
حکایت کوزه ترک خورده 236
تاثیرات و فواید خواندن قرآن و نهج البلاغه در زندگی 238
قرآن کریم 238
نهج البلاغه 244
شکرگذار باشید 248
نماز را به موقع بخوانید 254
آثار نماز در زندگی فردی و اجتماعی انسان 255
هر روز قرآن بخوانید 258
دعا کنید 260
فصل ششم: خود مراقبتی اجتماعی
بررسی آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی 264
محیط کار و زندگی سالم 274
مناسب سازی 284
ADL 289
دقت در انتخاب مدرسه برای معلولین 292
بازی و اهمیت آن برای معلولین 302
اضطراب اجتماعی چیست؟ 318
مشارکت اجتماعی معلولین 324
آداب معاشرت و رفتار با افراد معلول 325
اهمیت وجود دوست 330
آشنایی با مشاغل مرتبط با معلولین 353
فصل هفتم: نقش مهارت‌های زندگی در خود مراقبتی
مهارت ارتباط مؤثر 390
مهارت خودآگاهی 397
مهارت روابط بین فردی 398
مهارت همدلی 401
مهارت تصمیم‌گیری 404
مهارت حل مسئله 408
مهارت تفکر خلاق 410
مهارت تفکر نقاد 410
مهارت مدیریت استرس 412
مهارت مدیریت خشم 413
منابع و مآخذ 419