خدمات سازمان بهزیستی به معلولان
محمد نوری (مدیر عامل دفتر فرهنگ معلولین)
5 بهمن 1402
عده‌ای وظایف سازمان بهزیستی را بسیار متنوع و گسترده دانسته و همین را علت ناکارآمدی آن می‌دانند. اما در اینکه بهزیستی چه وظایف قانونی در قبال معلولان دارد و قانون در این باره چه می‌گوید؟ اکنون به اجمال فهرستی از وظایف این نهاد را می‌آوریم.
بهزیستی یک نهاد دولتی است که عمده وظایف آن رسیدگی به زندگی و سامان بخشیدن به وضعیت معیشت معلولین عزیز، کودکان کار و نیازمندان تحت سرپرستی سازمان بهزیستی است. مسئولیت سازمان بهزیستی تعریف شده است اما از آنجا که حیطه فعالیت آنان در طول زمان فعالیت بسیار گسترش یافته، به همین سبب نیروهای مردمی و کمک‌های خیریه مردم بسیار یاری‌رسان آنان در انجام کارها و وظایف به گونه‌ای شایسته خواهد بود. قشر آسیب‌پذیر جامعه از جمله معلولین، بی‌سرپرستان، بد سرپرستان و کودکان کار تحت حمایت بهزیستی قرار می‌گیرند. این نهاد دولتی با وجود وظایف سنگین اجتماعی توانسته است به خوبی از عهده وظایف خود برآمده و قشر آسیب‌پذیر را یاری نماید. در واقع بهزیستی پس از انقلاب شکوهمند اسلامی از به هم پیوستن 16 نهاد متفاوت تشکیل شد که اصلی‌ترین نهادهای آن نهادهای خیریه و کمک‌های مردمی بوده است.
اقدامات پیشگیرانه
سازمان بهزیستی در چند دهه اخیر طی یک برنامه‌ریزی جدید برای جلوگیری از متولد شدن کودکان معلول شروع به انجام آزمایش‌های غربالگری و ترسیم شاخه ژنتیک نمود. به عنوان مثال علم پزشکی و آزمایش‌های غربالگری به تنهایی نمی‌توانند تمامی معلولیت‌ها را به درستی تشخیص دهند به همین علت کشیدن شاخه ژنتیک و وراثت نیز برای مردم و تأسیس مؤسسه‌ای بر همین منوال راهی دقیق و علمی است برای یک اقدام پیشگیرانه که زیر نظر بهزیستی انجام می‌شود.
شناسایی معلولین
سازمان بهزیستی با کمک مددکاران و کادر کارکنانی که آموزش و پرورش آنها را بر عهده دارد طبق قوانینی معلولین را شناسایی می‌کند و چتر حمایتی خود را بر سر آنها قرار می‌دهد. شناسایی زود هنگام معلولین کمک می‌کند تا مددکاران و سرپرستان بهزیستی برای پرورش توانایی‌های معلولین زمان لازم را داشته باشند.
هزینه تحصیل
سازمان بهزیستی پس از آن که معلولین را تحت حمایت خود قرار داد آنان را در حد توانایی معلولین، آموزش می‌دهد تا در آینده برای جامعه مفید واقع شوند و یک شخصیت مستقل باشند.
به عنوان مثال فاطمه حمامی، نقاش معلول ایرانی که با کشیدن تصویر رونالدو معروف شد، به سبب زحمت‌های بی‌بدیل معلم بهزیستی و پیگیری‌های خانواده فاطمه حمامی از دوران کودکی بوده.
تأسیس مؤسسات توانبخشی
یکی از عمده‌ترین مسئولیت‌های بهزیستی در مقابل معلولین، تأسیس مؤسسات توان‌بخش برای معلولین عزیز است. معلولین در واقع اگر در یک بازه زمانی مناسب و با دقت و حساسیت در ارتباط با این مؤسسات، توانبخشی قرار گیرند، به پویایی و شناخت توانایی‌های آنان کمک بسزایی خواهد شد و همین امر سبب ایجاد پلی می‌شود تا معلولین عزیز بتوانند با جامعه و افراد عادی ارتباط برقرار نمایند.
شناخت توانایی‌ها و علایق معلولین را باید به عهده متخصصان و کسانی سپرد که در دانشگاه در این شاخه تحصیل و تحقیق نموده‌اند. در واقع آموزش و پرورش در 3 دهه اخیر با وارد کردن این رشته در دانشگاه به کمک سازمان بهزیستی آمده است تا بتواند با چینش یک کادر مجرب، معلولین عزیز را به بهترین نحو حمایت کند.
پرداخت کمک هزینه زندگی
بهزیستی در قبال معلولین وظیفه‌های کلانی دارد اما یکی از بر حق‌ترین آنها تأمین هزینه معیشت معلولین است. بهزیستی ماهیانه به معلولینی که شناسایی شده‌اند و تحت پوشش بهزیستی قرار گرفته‌اند کمک هزینه زندگی پرداخت می‌کند اگر چه این کمک هزینه 100 هزار تومنی نمی‌تواند کفاف مخارج زندگی معلولین را دهد و تنها همان عنوان کمک هزینه اما برای یک هفته کافی است.
به عنوان مثال در دوره‌ای که قیمت پوشک افزایش و یا کمیاب گشته بود آن کمک هزینه برای یک معلول قطع نخاعی تنها برای یک هفته مکفی بوده است. کمک هزینه خرید پوشک، سوند، گاز استریل، پماد و تمامی وسایل بهداشتی مورد نیاز معلولین را در نظر بگیرید که باید برای معلولی که درآمد ماهیانه ندارد کافی باشد.
برای رفع این مشکل بهتر است که تمامی تمرکز بهزیستی بر روی توان بخشی و اقدامات پیشگیرانه باشد تا در این مواقع با کاهش تعداد معلولین بتوانند رسیدگی بهتری انجام دهد یک معلول قطع نخاعی را در نظر بگیرید که به علت بیماری چند ماهی است در بستر بوده، این بیمار دچار زخم بستر می‌شود و همین زخم بستر کیفیت زندگی او را پایین می‌آورد، اگر مددکاران عزیز بتوانند در زمانی درست دوره‌هایی بهتر و در نتیجه بستر ارتباط اجتماعی برای آنان فراهم شده و بر کیفیت زندگی آنان می‌افزایند.
معرفی معلولین به نهادهای استخدامی
سازمان بهزیستی کشور می‌تواند معلولین واجد شرایط شناسایی شده توسط خود را به نهادها و ارگان‌های دولتی معرفی نماید تا به عنوان نیروی کار از آنان استفاده نمایند. در بخش استخدامی اپراتورهای تلفن همراه تنها نیز است که معلول عزیز بتواند در خور برقراری ارتباط مناسب با دیگران صحبت کند.
مأخذ
حمایت از معلولان در کنوانسیون بین‌الملل و حقوق بشر و حقوق ایران با تأکید بر نقش سازمان بهزیستی، حمیدرضا الهیاری، تهران، موجک، 1401، ص 211ـ213.
*.م.ن
