راهبرد پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی
یا
جایگاه و وظیفه سازمان بهزیستی
دکتر انوشیروان محسنی بندپی در ۲۸ دی‌ماه ۹۶ در بندرعباس اولین راهبرد سازمان بهزیستی در دولت جدید تدبیر و امید را، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی می‌داند و در این باره گفته است:
“در نگاه جدید دولت تدبیر و امید در سازمان بهزیستی سه راهبرد مدنظر قرار گرفته که اولین راهبرد ما تلاش برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از جمله بحث معلولیت‌ها است.
در راستای اقدام‌های پیشگیرانه ماده ۷۵ برنامه ششم توسعه، آئین نامه اجرایی غربالگری ژنتیک ازدواج با مشارکت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به هیئت دولت ارسال شده که در بستر نظام سلامت کشور بحث تکمیل پرسشنامه سه صفحه‌ای ازدواج به یک الزام تبدیل شده است.
با نهایی شدن این آئین نامه اجرایی، ازدواج‌های پر خطر به مراکز تشخیص طبی ارجاع داده می‌شود.
تکلیف قانون برنامه ششم توسعه این بود که در همه شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر، اورژانس اجتماعی استقرار پیدا کند، در استان هرمزگان نیز شهرستان‌های بستک، جاسک، لنگه، رودان و خمیر جزو پنج شهرستانی هستند که از این قانون برخوردار می‌شوند و اورژانس اجتماعی در این شهرستان‌ها نیز خدمات اجتماعی ارائه می‌دهد.” (خبرگزاری ایرنا، کد خبر ۸۲۸۰۰۱۱۶)
درباره گفته‌های ایشان درباره پیشگیری چند نکته و ملاحظه هست:
۱ـ در چند سالی که آقای بندپی ریاست بهزیستی را تقبل نموده، از ابتدا روی پیشگیری حساسیت داشته ولی تاکنون یک برنامه جامع که در دسترس رسانه‌ها و همگان باشد منتشر نشده است.
کشورهایی که توانستند از طریق پیشگیری معلولیت‌ها و آسیب‌ها را تا اندازه زیاد کاهش دهند، نخست کارشناسان نقشه راه و برنامه جامع تدوین کردند و در این برنامه مسئولیت‌ها و وظایف دستگاه‌های دولتی و نهادهای مردمی معلوم شد، نیز زمان‌بندی دقیقی در نظر گرفتند.
اما چنین برنامه‌ای از طرف بهزیستی در اختیار عموم قرار نگرفته است و افرادی که احساس مسئولیت می‌کنند، سر درگم‌اند و نمی‌دانند چه کاری باید انجام دهند یا چه اموری اولویت دارد.
۲ـ پیشگیری یک اقدام یک جانبه نیست بلکه یک برنامه اجتماعی گسترده و همه جانبه است و نیاز به بسیج اجتماعی و درگیر شدن گروه‌های مرجع مثل معلمان، استادان، روحانیون، روزنامه‌نگاران، فیلم‌سازان و هنرمندان دارد.
ابعاد وسیع و متنوع پیشگیری ریشه در تغذیه، ورزش، فرهنگ، باورها و آداب و رسوم، دارو و درمان، رسانه‌ها، تردد و سفر، مشاغل و نظام شغلی و غیره دارد و تقریباً همه بخش‌های جامعه باید در ارتباط پیشگیری، جایگاه خود را بدانند و بر عملکرد هر یک هم نظارت باشد.
چنین تلقی و دیدگاهی در سخنان آقای بندپی یا در برنامه‌های سازمان بهزیستی مشاهده نمی‌شود.
۳ـ آنچه خروجی سازمان بهزیستی در پیشگیری مشاهده کرده‌ایم، حدود چهار جزوه مجمل بوده است. البته شاید در پشت صحنه آثار و راهنمای دیگر وجود داشته باشد و مردم از آنها خبر ندارند. در این صورت تمنا می‌نماییم نسخه‌ای از آنها را در اختیار عموم قرار دهند.
۴ـ دفتر فرهنگ معلولین در زمینه فرهنگ‌سازی پیشگیری پژوهش‌هایی داشته و کارهایی هم منتشر کرده است، از جمله یک ویژه نامه در این باره در سال ۹۴ منتشر کرد. ولی واقعاً به عنوان یک تشکل مردمی تکلیف خود را نمی‌دانیم. چند بار بهزیستی نامه‌نگاری کردیم ولی پاسخ دریافت نکردیم. تا جایی که خبر داریم بسیاری از نخبگان و تشکل‌ها هم مثل ما هستند و از ظرفیت‌های آنها استفاده نمی‌شود.
۵ـ با توجه به اینکه بر اساس آمارهای اعلام شده، معلولیت‌ها رو به ازدیاد است، سرطان‌ها فراگیرتر شده، نیاز به استدلال ندارد و هر فرد با نگاهی به اطراف خود متوجه پیشرفت انواع آسیب‌ها می‌شود. پیشرفت آسیب در مقابل پیشگیری قرار دارد و نسبت این دو معکوس است.
۶ـ جناب دکتر بندپی این کافی نیست که هر چند ماه یکبار حرف‌های کلی و تکراری راجع به پیشگیری مطرح شود. جنابعالی به عنوان متصدی اصلی پیشگیری هستید و توقع هست با تدبیر و برنامه‌های همه جانبه و جامع اقدام کنید. اگر چنین نکنید و فرصت سوزی کنیم مطمئناً روزی خواهد رسید که آسیب‌ها فراگیر و در همه‌جا رخنه خواهد کرد.
دفتر فرهنگ معلولین/ ۳۰ دی ۱۳۹۶
