فقیه و مدرس نابینا: آیت الله سید محمدرضا امام جزایری، محمد نوری، ویراستار: عبدالحمید محقق کاشانی، انتشارات توانمندان و دفتر فرهنگ معلولین، ۱۳۹۷، ۱۸۲ ص.
ISBN:978-622-6216-03-6 ؛ The Faqih and Teacher of the Blind: Ayatullah Seyyed Mohammad Reza Imam Jazayeri
موضوع ها:
امام جزایری، سیدمحمدرضا، ۱۳۲۶ -
مجتهدان و علما — ایران — شوشتر — سرگذشنامه
نابینایان — ایران– سرگذشتنامه
معرفی مختصر کتاب
این اثر با یک مقدمه کوتاه در مورد نابینایان و موفقیت‌هایی که نابینایان در مناصب مختلف کسب کرده‌اند، سعی در آشنایی ابتدایی و اجمالی خواننده با موضوع اثر دارد. این اثر با معرفی یکی از چهره‌های حوزوی که باوجود نابینایی به مدارج بالای علمی و حوزوی رسیده است را معرفی می‌نماید. برای آشنایی بیشتر خواننده یا شخصیت آیت‌الله سید محمدرضا امام جزایری ابتدا یک بیوگرافی از زندگی شخصی و تحصیلات ایشان در نجف اشرف و قم ارائه می‌نماید و با بیان این‌که ایشان باوجوداینکه در سن نوجوانی از نعمت بینایی محروم گشتند ولی پشتکار و امید خود را از دست نداده‌اند و با این معلولیت ایشان را از اولین نابینایانی معرفی می‌نماید که به سطح عالی از فقه، دانش و معرفت رسیده است. مؤلف تنها جنبه‌های علمی ایشان را معرفی نمی‌نماید بلکه اخلاق و توسل و توکل ایشان را نیز زبانزد معرفی می‌نماید. این اثر در چهارفصل جمع‌آوری‌شده است که تولد ـ تحصیل و تدریس ایشان و گفت‌وگوهایی که با ایشان به انجام رسیده و معرفی خاندان این سید محترم برای آشنایی بیشتر خواننده ازجمله فصل‌های این اثر است.
انتشارات توانمندان
ناشر تخصصی معلولیت و معلولان
تلفن: ۰۲۵۳۲۹۱۳۴۵۲ (ساعت ۸ الی ۱۷) ؛ تلگرام: ۰۹۳۹۸۳۷۳۴۳۵
آدرس: قم، بلوار محمد امین، خیابان گلستان، کوچه۱۱، پلاک۴، دفتر فرهنگ معلولین
ایمیل: nori1363@gmail.com
مقدمه
نابینایان همانطور که مدارج دانشگاهی را طی کرده و به عالی‌ترین مناصب علمی و اجتماعی دست یافته‌اند، در حوزه‌های علمیه هم، نابینایانی هستند که با سعی و کوشش بسیار به درجات عالی علمی رسیده‌اند. هم اکنون افرادی به رغم فقدان بینایی یا داشتن کم بینایی، در کرسی‌های دانشگاهی مشغول تدریس در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری هستند؛ یا در منصب وکالت، پرونده‌های سنگین کیفری و قضایی را تقبل می‌کنند؛ یا در ورزش حرفه‌ای، رتبه‌های ملی و جهانی کسب کرده‌اند؛ یا در تحقیق و تألیف، صاحب آثار متعدد علمی می‌باشند؛ همین طور در مناصب حوزوی و مدارج روحانیت نیز شخصیت‌های دارای معلولیت به رتبه‌های عالی در تدریس، در تحقیق و تألیف رسیده‌اند.
اما چهره‌های دانشگاهی نابینا در جامعه بیشتر شناخته شده‌تراند تا شخصیت‌های نابینای حوزوی و عالمان دین. با این که در منصب‌های حوزه علمیه و پست‌های روحانیت، افرادی بوده‌اند که در زمان مرجعیت و پاسخگویی به مراجعات مردم و جوابگو به استفتائات عموم، نابینا هم بوده‌اند. هم اکنون روحانیون نابینا داریم که مدراج علمی حوزه را پشت سر گذاشته و در عالی‌ترین مرتبه علمی حوزه دینی درس خارج مشغول تحصیل هستند، روحانیون نابینا و ملبس و معمم داریم که جذاب‌ترین منبرها را دارند و در تبیلغ دینی کاملاً موفق‌اند.
اکنون درصدد معرفی شخصیتی هستیم که در طول تاریخ کمتر بدیل و نظیر داشته و در حوزه‌های علمیه نجف اشرف و قم به تدریس و تحقیق مشغول است. این شخصیت، آیت الله سید محمدرضا امام جزایری است. ایشان در نوجوانی، بینایی‌اش از دست رفت و از سیزده سالگی وارد حوزه علمیه نجف اشرف شد و دروس ادبیات عرب سپس اصول فقه و فقه را شروع کرد و نزد استادان مبرز حوزه‌های علمیه نجف و قم توانست سطح را تمام کند؛ سپس نزد استادان مشهور در حوزه علمیه قم عالی‌ترین مرحله (به اصطلاح درس خارج) را هم گذراند. به دلیل استعداد فوق‌العاده‌اش در یادگیری، هر درسی را فرا می‌گرفت، شروع به تدریس می‌کرد. تا این که از سال ۱۳۷۴ در حوزه علمیه قم، درس خارج را آغاز کرد. نیز همزمان تفسیر قرآن کریم را هم شروع کرده است. در سه سال اخیر، به روش پروازی (اصطلاحی برای استادانی که در دو یا چند منطقه جغرافیایی تدریس دارند) در نجف و قم و به دو زبان برای طلاب در عالی‌ترین مقطع درسی (درس خارج) تدریس داشته است. البته هر سال حدود یک ماه در ایام محرم و صفر به کشور کویت رفته و به تبلیغ مشغول می‌شود.
در سال ۱۳۹۵ پس از آمدن به ایران، به دیدار ایشان رفتیم و تقاضا نمودیم، گفت‌وگوهایی با ایشان داشته باشیم. خوشبختانه استقبال کردند. مجموعه تأملات و تحقیقات و مصاحبه‌ها با ایشان و با اطرافیان و شاگردان ایشان در این کتاب آمده است.
این کتاب در واقع به معرفی شخصیتی می‌پردازد که به‌رغم نابینایی، درس خارج را به عنوان عالی‌ترین مرحله علمی حوزوی عرضه می‌کند؛ نیز درس تفسیر قرآن کریم را به صورت تطبیقی و عرضه نظریات مفسران مختلف بیان می‌کند؛ جزء اولین نابیناهایی است که توانسته به این سطح از دانش و معرفت برسد و موضوعات فقهی و علوم قرآنی و مذهبی را در سطح عالی تجزیه و تحلیل نماید؛ آراء مختلف را نقل و نقادی کرده و در نهایت نظریه خود را مطرح نماید. البته نظریه‌اش را در محضر شاگردانی مطرح می‌کند که اغلب اهل تحقیق هستند، به طوری که گاه نظریات استاد را نقادی و حتی ردّ می‌کنند و استاد موظف است از نظریه خود دفاع نماید.
بهرحال آیت الله امام جزایری اسوه‌ای از دانش، اخلاق و معنویت است؛ فقط دانشمند نیست بلکه اخلاق جذاب، چهره‌ای شاد و فرح بخش دارد و رفتارش آینه تمام نمای انسانیت، توکل به خداوند و توسل به معصومین علیه السلام است. دفتر فرهنگ معلولین به توصیه جناب حجت الاسلام والمسلمین آقای شهرستانی درصدد برآمد، وظیفه خود را در این زمینه ایفاء نموده و چند اقدام انجام دهد:
۱ـ به‌رغم عدم تمایل باطنی ایشان، ولی با اصرار دفتر فرهنگ معلولین، زندگی‌نامه و گزارشی از فعالیت‌های فرهنگی و خدمات علمی ایشان در قالب این کتاب منتشر شود.
۲ـ به منظور تقدیر از خدماتش به فرهنگ شیعی، یک نشست تکریمی برای ایشان محدود به شاگردان و علاقمندان نه عمومی برپا شود.
هر دو وظیفه به سرانجام رسید. البته اگر اعلام عمومی می‌شد، با استقبال عمومی مواجه می‌گردید ولی به سفارش ایشان در محدوده امکانات حسینیه محل تدریس ایشان و فقط علاقمندان اجرا شد.
در مورد این کتاب گفتنی است، سزاوار است درباره ایشان کتابی مفصل تدوین شود؛ تا مجال کافی برای معرفی خاندان از پدر، پدربزرگ و اجداد ایشان گزارش فعالیت‌های ترویجی و عالمانه؛ نیز معرفی آثار علمی و خدمات اجتماعی آنان؛ بیان سیر حوادث زندگی خود ایشان و بالاخره کارنامه علمی، فرهنگی و اجتماعی استاد در معرض نگاه فضلاء و بزرگان قرار گرفته؛ و نهایتاً درباره روش علمی و ابتکارات و نوآوری‌های ایشان در منظر و مرآی پژوهشگران قرار گیرد. اما به دلیل ضیق وقت و فرصت اندکی که داشتیم، کتاب حاضر آماده شد. امیدواریم شاگردان و علاقمندان استاد امام جزایری مساعدت کنند تا در آینده نه چندان دور کتاب جامع‌تر از پیشینه زندگانی و خاندان و رخدادهای فرهنگی ایشان منتشر شود.
در پایان لازم است از حجت الاسلام عبدالحمید محقق کاشانی؛ همچنین فرزندان برومند استاد، حجت الاسلام سید عبدالحسین امام جزایری و حجت الاسلام سید علی امام جزایری که در همه مراحل مساعدت فرمودند تشکر نماییم. مجدداً برخود لازم می‌دانیم از جناب حجت الاسلام والمسلمین سید جواد شهرستانی نماینده آیت الله العظمی سیدعلی سیستانی مدظله به دلیل مساعدت‌ها و راهنمایی‌های مناسب، تشکر نماییم.
محمد نوری
سلام
واقعا مشتاق مطالعه کتاب زندگی ایشان هستم.
احسنت بخاطر تحقیق ارزشمندی که انجام داده اید.
سلام کار بسیار بجا و پسندیده ای انجام داده اید ان شاالله نزد حضرت زهرا سلام الله علیها ماجور باشید.