راهنمای توانش: گزارش‌ها، گفت‌وگو، مقالات و اخبار (صفحه توانش روزنامه ایران، ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۵ تا ۶ آبان ۱۳۹۷)،به اهتمام اباذر نصراصفهانی، ۲ جلد، انتشارات توانمندان و دفتر فرهنگ معلولین، ۱۳۹۷، ۶۸۷ ص.
ISBN Vols: ۹۷۸-۶۲۲-۶۲۱۶-۲۳-۴ ؛ Tavanesh Guide
جلد اول: گزارش‌ها (صفحه توانش روزنامه ایران، ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۵ تا ۶ آبان ۱۳۹۷) ؛ ISBN Vol 1: 978-622-6216-22-7
جلد دوم: گفت‌وگو، مقالات و اخبار (صفحه توانش روزنامه ایران، ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۵ تا ۶ آبان ۱۳۹۷) ؛ ISBN Vol 2: 978-622-6216-24-1
موضوع(ها):
معلولان — ایران — وضع اجتماعی — مقاله‌ها و خطابه‌ها
معرفی مختصر کتاب (ج ۱)
کتاب حاضر در خصوص صفحه توانش روزنامه ایران، ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۵ تا ۶ آبان ۱۳۹۷ اختصاص دارد که به گزارش‌هایی در مورد معلولان پرداخته است. مؤلف در این اثر نخست اطلاعاتی را در مورد معلولان ارائه داده و تأمین مسکن آنها را آرامش روحی و روانی آنها مطرح می‌سازد. در ادامه نگارنده با توجه به صفحه توانش روزنامه ایران متون منتشرشده درباره معلولان و معلولیت را ذکر کرده و پای درد دل با آنها می‌نشیند. در پایان نوشتار پیش رو با برشمردن چند متن از معلولان و نابینایان به مشکلات روشن دان و چشم‌های بسته مسئولان پرداخته و عنوان می‌کند که نابینایان دلداری نمی‌خواهند، حمایت می‌طلبند. ما را هم ببینید، درخواست شهروندان معلول از مطبوعات و فعالان رسانه‌ای به‌عنوان بارزترین موضوع در این مجموعه به شمار می‌رود.
معرفی مختصر کتاب (ج ۲)
کتاب حاضر در خصوص صفحه توانش روزنامه ایران از تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۵ تا ۶ آبان ۱۳۹۷ اختصاص دارد که به گفتگو و مقالات و اخبار در این مورد پرداخته و به‌صورت این مجموعه تهیه و تدوین‌شده است. مؤلف در این اثر ابتدا گفتگویی با عماد ملازاده در روزنامه ایران در مورد اوتیسم انجام داده که ادغام می‌کند این مورد نه بیماری است و نه معلولیت. سپس نگارنده به مقالات مندرج در این تاریخ روزنامه ایران اشاره‌کرده و اولین مقاله در مورد «استفاده انتخاباتی از افراد دارای معلولیت ممنون» اختصاص می‌دهد. در پایان مجموعه پیش رو به اخباری که در فاصله تاریخی ۹۵ تا ۹۷ در روزنامه ایران درج‌شده عنوان کرده و یکی از اخبار در مورد آرامش معلولان را در سایه مسکن عنوان نموده است. مقاله «من گدا نیستم» از سمیه افشین فر در نوشتار فوق از جستارهای ممتاز و برجسته محسوب می‌شود.
انتشارات توانمندان
ناشر تخصصی معلولیت و معلولان
تلفن: ۰۲۵۳۲۹۱۳۴۵۲ (ساعت ۸ الی ۱۷) ؛ تلگرام: ۰۹۳۹۸۳۷۳۴۳۵
آدرس: قم، بلوار محمد امین، خیابان گلستان، کوچه۱۱، پلاک۴، دفتر فرهنگ معلولین
ایمیل: nori1363@gmail.com
پیشگفتار
اطلاع‌سانی دامنه وسیع دارد، شاخه‌ای از آن اطلاعات کتاب‌ها است که معمولاً به آن کتابشناسی یا مأخذشناسی می‌گویند، شعبه‌ای از اطلاع‌رسانی اطلاعات مقالات و گزارش‌های مندرج در یک نشریه است که اصطلاحاً به آن راهنما یا مقاله نامه یا مأخذشناسی می‌گویند. و چندین شاخه و شعبه دیگر دارد. اینگونه مجموعه‌های اطلاع‌رسان از اساسی‌ترین و زیربنایی‌ترین بخش‌های فرهنگ هر جامعه است. چرخه حیات هر فرهنگ به این عنصر بستگی دارد. همان‌طور که چرخه‌های اکوسیستم حیات طبیعی به عنصر آب متکی است و همه طبقات موجودات زنده مثل جانوران و گیاهان، انسان‌ها و غیره، در زنده ماندن به آب وابسته‌اند، در اکوسیستم فرهنگ هم کتابشناسی و مأخذشناسی‌ها، همه چرخه‌های فرهنگ را تغذیه می‌کنند و سرپا نگه می‌دارند.
تأثیر فهرست ابن ندیم و دیگر کتابشناسی‌ها در بخش فرهنگ اسلامی بر کسی پوشیده نیست؛ نیز جایگاه کتاب الذریعه نوشته آقابزرگ تهرانی در پژوهش‌های شیعی و در فرهنگ شیعه مبرهن و واضح است. با توجه به اهمیت و نقش زیربنایی مأخذشناسی و کتابشناسی در فرهنگ ویژه معلولیت، دفتر فرهنگ معلولین در سال‌های اخیر حداقل یکصد عنوان مأخذشناسی و کتابشناسی تدوین و بسیاری از آنها را به صورت مقاله یا کتاب منتشر کرده است. پس از مأخذشناسی، مجموعه‌سازی از اطلاعات پیشین ضرورت دارد. یعنی متون گذشته جمع‌آوری و طبقه‌بندی و در اختیار نخبگان و کاربران قرار می‌گیرد. در واقع مجموعه‌سازی، شیوه‌ای برای دسترس‌پذیری اطلاعات است. به ویژه این اطلاعات آماده و طبقه‌بندی شده روی اینترنت در اختیار عموم قرار گیرد.
پس از آن نوبت به بررسی، نقادی و تجزیه و تحلیل می‌رسد که جایش در فرهنگ معلولین خالی است. در زمینه تجزیه و تحلیل و بررسی‌های تحلیلی، دو پروژه را جلو انداخته و درصدد اجرای آن هستیم: یکی روش شناسی است که در دست تألیف می‌باشد و دوم کتاب سنجی است.
اما کتاب حاضر شامل دو اقدام نخست یعنی مأخذشناسی مطالب مندرج در صفحه توانش و دوم مجموعه‌سازی آنها است.
از پژوهشگر توانا آقای اباذر نصر که با دقت و حوصله اطلاعات صفحه ویژه معلولین روزنامه ایران به نام توانش را استخراج و فهرست راهنمای حاضر را تدوین کرد، کمال تشکر را داریم.
محمد نوری
مدیرعامل دفتر فرهنگ معلولین
زمستان ۱۳۹۷
مقدمه
روزنامه ایران (وابسته به خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران) از اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۵ اقدام به راه‌اندازی صفحه‌ای با عنوان توانش برای پوشش اخبار و مسائل مرتبط به معلولان کرد. نخستین شماره این صفحه که در روزهای پنج شنبه هر هفته منتشر می‌شد، در روز ۳۰ اردیبهشت ماه ۱۳۹۵ بود. این صفحه تا ۲۸ تیر ماه سال جاری (۱۳۹۷) به صورت مداوم، هر هفته پنج شنبه‌ها منتشر می‌شد. پس از انتشار پنجشنبه ۲۸ تیر، پنج هفته این صفحه متوقف شد و منتشر نشد. مجدداً از تاریخ چهارم شهریور ماه ۱۳۹۷ (هر هفته روزهای یکشنبه) این صفحه منتشر شده است. در زمان تهیه این گزارش، آخرین شماره منتشر شده (۶ آبان ماه ۱۳۹۷)، در این مجموعه آورده شد. صفحه توانش از ابتدا تاکنون، دارای ۱۱۵ شماره است.
دفتر فرهنگ معلولین از مدتی پیش، اقدام به جمع‌آوری این صفحات و سپس طبقه‌بندی اطلاعات مندرج در آنها و سپس بررسی و تجزیه و تحلیل متون کرد. البته بخش مأخذشناسی و متون طبقه بندی زودتر آماده شد و در دفتر حاضر آمده است. اما بررسی تفضیلی درباره موضوعات و مباحث معلولیتی بعداً در اختیار پژوهشگران و علاقه‌مندان مباحث مرتبط به معلولین قرار داده خواهد شد. گفتنی است پیشتر نیز گزارشی جامع و در قالب کتابشناسی در ارتباط با صفحه «با معلولین» روزنامه اطلاعات نیز توسط دفتر فرهنگ معلولین تهیه شده است. همچنین درصدد هستیم اطلاعات همه نشریات دیگر که آثاری درباره معلولین و معلولیت دارند، جمع‌آوری و فهرست‌سازی و مجموعه‌سازی خواهد شد.
به منظور آسان سازی دسترسی به اطلاعات نشریات چند اقدام در کنار هم در حال اجرا است:
۱ـ اطلاعات مقالات و گزارش‌ها استخراج و تدوین و پس از تنظیم الفبایی عرضه می‌گردد. نشریات قدمی و جدید که درباره موضوعات ویژه معلولیت یا شخصیت‌های دارای معلولیت مقاله یا گزارش دارند، به این روش مأخذشناسی خواهند شد.
پیش بینی می‌شود، مأخذشناسی صفحه توانش، فهرست صفحه با معلولین و فهرست‌های دیگر نشریات که شامل اطلاعات مأخذشناسی از ابتدا تاکنون است، حدود ۱۰ جلد بشود.
۲ـ متن مقالات، گفت‌وگوها، اخبار و گزارش‌های هر نشریه جداگانه مجموعه‌سازی و زیر عنوان مجموعه مقالات و گزارش‌های صفحه با معلولان و غیره آماده انتشار خواهد شد. اینها هم حدود بیست جلد خواهد شد.
این دو سری از اطلاع‌رسانی در واقع گویای پیشینه فرهنگی و اجتماعی مباحث مرتبط به معلولیت در ایران است و تأثیر فوق‌العاده در فرآیندهای بعدی خواهد شد.
۳ـ اقدام سوم بررسی و تجزیه و تحلیل اطلاعات و متونی است که در دو مجموعه سابق آمده است. به روش کتاب‌سنجی، شیوه تاریخی، بررسی موردی و دیگر روش‌ها تمامی اطلاعات و متون جمع‌اوری شده بررسی خواهد شد.
در پایان لازم است از مدیریت دفتر فرهنگ معلولین تشکر ویژه داشته باشم، به ویژه از حجت الاسلام والمسلمین سید جواد شهرستانی نماینده آیت اللّه العظمی سید علی سیستانی مدظله لازم است تشکر نماییم که زمینه انجام اینگونه امور پژوهشی را فراهم آوردند.
اباذر نصراصفهانی
