آموزش کوتاه نویسی انگلیسی به خط بریل، یدالله قربعلی، انتشارات توانمندان، 1400، 72 ص.
ISBN: 978-622-6216-61-6
موضوع (ها):
نابینایان — شیوه‌های چاپی و نوشتاری
Blind — Printing and writing systems
بریل
Braille
نشانه‌های اختصاری انگلیسی
Abbreviations, English
متن پشت جلد کتاب:
ابداع خط بریل تحولی شگرف در زندگی نابینایان جهان ایجاد نمود که تبـلور آن را می‌توان در سروده‌ی زیر از مؤلف به زیبایی دریافت:
با دست‌هايـم نقـطـه‌ها را، ماننـد گـل‌ها مـي‌شمـارم.
بر صفحه‌ي بي‌رنگ كاغـذ، من نقـش‌ها از نقـطه دارم.
****
گر ديدگانـم بي‌فروغ است، در سينه‌ام صد شور كار است.
در بـاغ پر انـديشـه‌ي من، حتي زمستان هم بهار است.
****
مردي قـوي مانـنـد پولاد، در فصـل سـرماي نـديـدن.
شش نقطـه را آيينه‌اي كرد، بر روي مـن تا شـهر ديدن.
****
او نقـطه‌ها را شكـل‌ها داد، تـا بـرگـشـايـد راز دانـش.
دسـت مـرا در دسـت آنها، خـنـدان پـي پرواز دانـش.
****
زآن پس من و آهوي اميد، در دشت دانـش بيش رانديم.
در سـنـگـلاخ زنـدگـانـي، آسـوده‌تـر از پـيـش رانديم.
****
در دسـت‌هايـم نقطه‌ها را، چون دسـتِ آن يـار نكونام.
با مـهـربـانـي مـي‌فشـارم، تــا روح او آســايــد آرام.
****
او ديـده‌ي بـي‌رنـگ ما را، بـا شـهر گـل‌ها آشـنـا كرد.
او كلبـه‌ي تـاريـك مـا را، پـر از مـحـبت، از صفا كرد.
****
او با (شـمـيـم) مهـرباني، مـا را بـه شـهـر آرزو بــرد.
وَز چهره‌ي غـم‌رنگ ما، او، زنـگـار شـب يكباره بسترد.
یدالله قربعلی «شمیم»
انتشارات توانمندان
ناشر تخصصی معلولیت و معلولان
تلفن: ۰۲۵۳۲۹۱۳۴۵۲ (ساعت ۸ الی ۱۷) ؛ تلگرام: ۰۹۳۹۸۳۷۳۴۳۵
آدرس: قم، بلوار محمد امین، خیابان گلستان، کوچه۱۱، پلاک۴، دفتر فرهنگ معلولین
ایمیل: nori1363@gmail.com
دیباچه
عصر جدید دوره‌ی سرعت انتشار اطلاعات است، زمانی که انتقال اطلاعات به لحظه بستگی دارد و هر کس با شتاب بیشتری دانش خود را به سراسر جهان عرضه نماید، کامرواتر است.
در این راستا شیوه‌هایی که بتواند به شتاب اطلاع رسانی کمک نماید، مورد استقبال دست اندر کاران، خواهد بود.
یکی از این روشها کوتاه‌تر کردن نوشته است بدون آسیب رسانی به بار معنایی آن. شیوه ای که از دیرباز توسط دانشمندان به کار می‌رفته است. نمونه‌ی بارز آن را در فرهنگ‌نویــــسی می‌توان مشاهده کرد. اختصار هایی که معمولا در سرآغاز فرهنگ‌ها معرفی می‌شود و به دلیل کاربرد زیاد در توضیحات فقط نشانه‌ی مربوطه به کار میرود.
در زبان انگلیسی برای استفاده‌ی آسانتر از واژگان، گاهی چند حرف از آنها را بر می‌گزینند و به عنوان نماد کلمه به کــار می‌برند. این ساختار را abbreviation (ابریوییشن) می‌نامند.
برای مثال به چند نمونه اشاره می‌شود:
Dr Doctor
Eng English
St Street
Mr MISTER
Ave Avenue
نوع دیگری از کوتاه کردن واژه‌ها استفاده از حروف اول واژه‌های یک عبارت و ساخت واژه ای جدید است که همان مفهوم را برساند. این ساختار را Acronym (اکرونیم) می‌نامند. از این ساختار در اغلب زبان‌ها استفاده می‌شود و حتی به حدی در میان گروه‌های مختلف کاربرد دارد که گاهی اصل آن به فراموشی سپرده می‌شود. گاهی نیز این ساختار به حدی زیباست که کسی گمان نمی کند علامت اختصاری باشد مثلا هما که اختصار شده‌ی (هواپیمایی ملی ایران) است : پیش از آنکه یک علامت اختصاری به نظر آید، مفهوم هما به عنوان یک پرنده را در ذهن تداعی میکند. نمونه هایی از اکرونیم:
ناجا: نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران
شابک: شماره انتشارات بین المللی کتاب
سمت: سازمان مطالعه و تدوین (کتب دانشگاهی)
Ram: random access memory
Unicef: united nations international children emergency fund
Laser: light amplification by stimulated emission radar
Mash: mobile army surgical hospital
ساخت چنین اختصارهایی گرچه بسیار مفید است، اما باید با در نظر گرفتن معیارهای هر زبان صورت گیرد تا در ایجاد این‌گونه اختصارها هرج و مرجی پیش نیاید و هر کس بر اساس سلیقه‌ی خود اقدام به ساخت یک واژه‌ی اختصاری نکند. آنچه از ابریوییشن و اکرونیم در زبان‌های مخـــتلف مــورد استفاده قرار می‌گیرد با تایید مراکز رسمی واژه گزینی همراه است و قطعا فرهنگستان زبان و ادبیات هر کشور بر رواج آنها نظارت دارد. هرگز نمی توان گونه‌های خودساخته و پیچیده ای را که در بسیاری از پیام‌های کوتاه رد و بدل می‌شود به عنوان واژه‌های کوتاه شده‌ی رسمی قلمداد کرد. باید همگان برای جلوگیری از هرج و مرج در واژه سازی و واژه گزینی، از این گونه ساخت‌های بی اساس پرهیز کنند و حریم مقدس زبان را با اصطلاحات نا مفهوم و گنگ نیالایند.
در پایان این دیباچه شایسته است به این نکته نیز اشاره شود که کوتاه‌نویسی ویژه‌ی خط بریل نبوده است و در دوره‌های مختلف این شیوه مورد استفاده‌ی عموم بوده است. اما آنچه به عنوان کوتاه‌نویسی در خط بریل مورد استفاده قرار می‌گیرد، به کار گیری گسترده ی مجموعه ای از نشانه هاست که تقریبا شامل تمامی واژگان می‌شود و با استفاده از آن، هرگز اصل واژگان به فراموشی سپرده نمی‌شود.
یدالله قربعلی
پیش درآمد
هدف از آموزش كوتاه‌نویسی
مطالعه آغاز یك حركت است؛ حركتی به سوی رشد، تكامل و ترقی اندیشه. برای دست یابی به این گنج بسیار ارزش‌مند هر‌چه بیشتر بشتابیم، بهتر بهره مند می‌شویم و می‌توانیم از این گنجینه‌ی فیاض توشه بر‌گیریم.
روش‌های تمرین تند‌خوانی و روان‌خوانی به ما كمك می‌كند تا بتوانیم مطالعه را آسانتر و سریعتر انجام دهیم.
خط بریل به دلیل داشتن حجم زیاد؛ از سرعت خواننده می‌كاهد و خود به استفاده‌ی بیشتر از فرصت برای مطالعه لطمه می‌زند. از این‌رو، پس از اختراع خط بریل، برای رفع این نقیصه، شیوه‌های گوناگونی تجربه شده است.
كوتاه‌نویسی روشی است برای كاستن از حجم كتب قطور و افزایش هر چه بیشتر سرعت خواننده.
در این شیوه سعی بر آن است كه با به كار گیری یك روش علمی بتوان به سهولت از مطالب گوناگون استفاده نمود.
آنچه در پیش روی شما است، حاصل تجربه‌ی چندین ساله‌ی نگارنده، برای آموزش كوتاه‌نویسی به دانش‌آموزان است. هرگاه دانش‌آموزی با یادگیری چند علامت بتواند آن را در نمونه هایی به عنوان الگو نظاره كند و یا خود آن را تمرین نماید، یادگیری سریعتر و پایدارتر خواهد بود.
نگارنده با احساس این نیاز و برای اینكه همكاران گرامی نیز آسانتر این روش مفید را به كار برند، اقدام به تهیه‌ی این مجموعه كرده است. بدیهی است پیشنهادهای سازنده‌ی همكاران گرامی در این زمینه راه‌گشا خواهد بود.
در كتاب حاضر سعی بر آن است تا نشانه‌های كوتاه‌نویسی به سادگی آموزش داده شود و در دانش‌آموز رغبت خاصی برای استفاده از كتب كوتاه شده ایجاد شود.
امید است این گام، آغاز راهی نو در زمینه‌ی فراگیری بهتر زبان انگلیسی باشد.
راهنمای استفاده از كتاب
برای فراگیری بهتر نشانه‌های كوتاه‌نویسی و سهولت استفاده از كتاب، پیش از مطالعه‌ی متن، نظر خوانندگان محترم را به چند نكته معطوف می‌دارد:
1- درس اول كتاب به معرفی حروف الفبای انگلیسی و علائم نشانه گذاری و چگونگی استفاده از آن اختصاص یافته است.
2- نشانه‌های كوتاه شده ارتباط مستقیم با املای بلند واژگان دارند، از این رو فراگیری حروف تهجی هر واژه به صورت بلند ضروری است.
3- درس‌ها به روش پلكانی تدوین گردیده است، بنا بر این هیچ گاه پیش از انجام تمرین هر درس به فراگیری مطالب درس بعد اقدام ننمایید.
4- هر درس دارای چهار بخش است:
الف: معرفی نشانه‌ها: در این بخش تعدادی از نشانه‌ها و نحوه‌ی كاربرد آنها بیان می‌گردد.
ب: نمونه‌ها: در این بخش واژه ها، عبارت‌ها و یا جمله هایی به صورت كوتاه و بلند نوشته شده است؛ دانش‌آموز باید با سنجش هر دو شكل؛ صورت ذهنی هر واژه را در خاطر مجسم و آن را با دقتی بیشتر به حافظه‌ی خود منتقل نماید.
پ: تمرین كوتاه‌نویسی: در این بخش دانش‌آموز نمونه‌های داده شده را با استفاده از بخش الف باید به صورت كوتاه بنویسد.
ت: تمرین خواندن: در این بخش دانش‌آموز مطالب كوتاه‌نویسی شده‌ای را در پیش رو دارد كه باید آنها را بخواند و به خط بلند بنویسد.
5- در درس سوم از علائم پایینی استفاده شده است؛ علائمی كه نقطه‌ی (یك و چهار) ندارند. برای سهولت تشخیص این نشانه‌ها پیش از هر علامت از (شش نقطه)استفاده شده است كه جزء علامت نمی‌باشد.
مثال: =2 در این نمونه فقط نقاط دو-سه مورد نظر است و شش نقطه صرفا برای تشخیص به كار رفته است.
6- درس نهم این كتاب شامل هفت متن كوتاه‌نویسی شده است كه برای آزمایش نوآموز تنظیم گردیده است؛ متن‌ها از كتاب انگلیسی سوم راهنمایی (سابق) انتخاب شده است تا دانش‌آموزان با آن مانوس باشند. متن‌های سایر دروس آفریده‌ی ذهن نگارنده است.
7- در پایان كتاب واژگان معنی دار جداول كوتاه‌نویسی معنی شده است. از آن جا كه درك مفهوم نقش بسزایی در فراگیری دارد،این بخش تنظیم شده است، لذا كلمه‌های معنی دار به ترتیب حروف اصل واژه (شكل بلند) آورده شده است. همچنین برای تمرین بیشتر حافظه، واژه‌های این بخش به هر دو شكل (بلند و كوتاه) درج گردیده است.
8- زمان فراگیری این كتاب از نیمه‌ی سال تحصیلی (هشتم) به بعد است.
همكاران فرزانه می‌توانند با در نظر گرفتن این امر، آموزش زمان بندی شده‌ی كتاب را آغاز كنند و هم‌گام با آموزش كتاب درسی (زبان انگلیسی) به این كتاب و شیوه‌های آموزشی آن نیز بپردازند.
از مدیران محترم آموزش‌گاه‌های ویژه انتظار دارد از ساعات خالی دانش‌آموزان با استفاده از دبیران متخصص زبان انگلیسی برای این امر بهره گیرند.
امید است دست اندركاران برنامه‌ی آموزش دوره‌ی متوسطه‌ی اول برای سهولت فراگیری كوتاه‌نویسی یك ساعت به درس زبان انگلیسی در پایه‌ی هشتم اضافه نمایند، تا این مهم با كیفیت بهتری انجام پذیرد.
كتاب حاضر حاصل چندین سال تجربه و دقت در آموزش زبان انگلیسی است؛ شیوه‌های مورد استفاده در كتاب بر اساس نیاز دانش‌آموزان در دوره‌های مختلف در نظر گرفته شده است. استقبال دانش‌آموزان و همكاران گرامی در مجتمع آموزشی ابابصیر اصفهان در سال‌های گذشته نشانه‌ی توفیق این كتاب در مراحل اولیه است.
فهرست
سپاس 7
دیباچه 9
پیش درآمد 13
هدف از آموزش كوتاه‌نویسی 13
راهنمای استفاده از كتاب 14
درس اول 17
آشنایی با الفبای انگلیسی و علائم نشانه گذاری 17
درس دوم 21
یک علامت به جای بخشی از واژه (1) 21
درس سوم 23
یک علامت به جای بخشی از واژه (2) 23
درس چهارم 29
یک حرف یا یک علامت به جای یک واژه 29
درس پنجم 35
نقطه‌ی پنج پیش از نشانه ها 35
درس ششم 39
ادامه‌ی علائم ترکیبی 39
درس هفتم 41
نشانه‌های میانی-پایانی 41
درس هشتم 45
چند حرف یا علامت به جای یک واژه 45
درس نهم 51
تکرار و تمرین 51
فهرست الفبایی واژگان و نشانه‌ها 57
منابع و مآخذ 69
معرفی اجمالی مؤلف 71
