مقایسه قانون معلولان و کنوانسیون
محمد نوری (مدیر عامل دفتر فرهنگ معلولین)، ۲۸ دی ۱۳۹۷
رئیس جدید سازمان بهزیستی کشور دکتر وحید قبادی‌دانا گفته قانون حمایت از حقوق معلولان (مصوب مجلس شورای اسلامی در ۱۳۹۶) از کنوانسیون (تصویب مجلس شورای اسلامی در ۱۳۸۷) مترقی‌تر است. چند روز است بعضی با اظهار ناراحتی از این سخن، به بیان اشکالات قانون و تمجید از کنوانسیون پرداخته‌اند. جناب آقای بهروز مروتی رئیس کمپین پیگیری حقوق افراد دارای معلولیت به سراغ دکتر کمالی و دکتر سرگران رفته و با اینان درباره نادرستی مقایسه قبادی‌دانا گفت‌وگو کرده و روی کانال تلگرامی کمپین درج شده است. نیز چند نفر از جمله آقای وحید حجه فروش مطالبی در نقد سخن رئیس بهزیستی نوشته‌اند.
بر خود فرض دانستم چند نکته را یادآوری کنم:
۱ـ در سال‌های ۹۰ تا ۹۴ در جلسات و همایش‌های مختلف و نیز به فعالان کمپین از طرف “دفتر فرهنگ معلولین” گفته می‌شد چه نیازی به قانون جدید هست؟! دو قانون قبلاً توسط مجلس شورا تصویب شده یکی در سال ۸۳ و دیگری یعنی کنوانسیون در سال ۸۷ و اگر می‌گویید قانون ۸۳ خوب نیست، کنوانسیون که هم جهانی است و هم مصوب مجلس شورای اسلامی است.
می‌گفتیم نیازی به قانون جدید یا این همه مخارج نیست؛ چون مخارج چند صد میلیاردی تدوین و تصویب قانون جدید را می‌توان از دولت و مجلس مطالبه و برای زخم‌های ضروری معلولان هزینه کرد. مثلاً بگویید در هر شهر یک کارگاه برای اشتغال آنان تجهیز گردد و از این بودجه برای آن پرداخت شود.
می‌گفتیم کنوانسیون بهترین قانون در جهان است و بیش از یکصد کشور آن را پذیرفته‌اند و دارند اجرا می‌کنند، ولی در جلسات گفته می‌شد شما مخالف قانون هستید و معلولان قانون جدید و به روز می‌خواهند.
مدیران تشکل‌های حوزه معلولیت و فعالان کمپین طی این چند سال، انصافاً یک بار در مصاحبه‌ها و فضای مجازی نگفتند همین کنوانسیون ما را بَس است و قانون جدید نمی‌خواهیم و مانع هزینه‌های بسیار شوند.
اگر به فیلم‌ها و فایل صوتی سومین مجمع هم‌اندیشی سازمان‌های مردم نهاد معلولین ایران، ۵ و ۶ خرداد ماه ۱۳۹۴در قزوین و چهارمین مجمع در تهران و دیگر جلسات آن سال‌ها نگاه شود، حقایق برملا خواهد شد.
۲ـ وقتی گروهی مشغول تدوین قانون بودند، و می‌گفتیم، بندها و مواد کارگشا و مترقی کنوانسیون را در قانون استفاده کنید، می‌گفتند باید یک قانون منحصر به فرد و مطابق اقتضائات خودمان نوشته شود. و چندین سال هیچ حرفی از کنوانسیون نبود و در همه شرایط کمتر نسبت به کنوانسیون دفاعی بود.
۳ـ بالاخره کار تدوین و تصویب تمام شد و نوبت به اجرا رسید، یکی دو سال است بحث اجرا پیش آمده و اجرا بودجه می‌خواهد، امکانات می‌خواهد. عده‌ای سر بر آورده‌اند که این قانون سودمند نیست، این قانون مشکل دارد و درباره عیب‌های آن می‌گویند. درست مثل پس از سال ۸۳ که وقتی قانون مصوب ۸۳ آمد و به مرحله اجرا رسید، دقیقاً مثل حالا گفتند این قانون مشکل دارد، ایده‌آل نیست، ضمانت اجرا ندارد و خلاصه با همین حرف‌ها بیش از یک دهه معلولان را معطل گذاشتند و سپس گفتند برویم و قانون جدید تألیف کنیم!
اگر حرف‌های این روزها را با حرف‌های سال ۸۳ به بعد مقایسه کنید، می‌بینید تشابه عجیبی است. گویا وقتی قانونی تصویب می‌شود و به مرحله اجرا می‌رسد، عده‌ای تازه به فکر ضعف‌ها و مشکلات آن می‌افتند.
۴ـ توجه آقای بهروز مروتی و همه دلسوزان جامعه معلولان ایران را به این نکته جلب می‌کنم که اگر شما هم روی کرسی ریاست سازمان بهزیستی بنشینید، مجبور هستید قانون را مترقی اعلام کنید. چون می‌خواهید وضع را سامان‌دهی کنید، می‌خواهید مشکلات را حل کنید و شما را ملزم کرده‌اند که با این قانون هم باید اصلاح کنید و هم پیش بروید. لذا رئیس سازمان بهزیستی آقای قبادی‌دانا درایت و عقلانیت دارد که می‌گوید قانون مترقی است. چون اگر بگوید این قانون که باید بر اساس آن جامعه هدف را سامان‌دهی کنم، عقب‌مانده و پر از عیب و نواقص است، آن وقت مجلس در تخصیص بودجه و دستگاه‌هایی مثل سازمان برنامه به هنگام ازدیاد بودجه خواهند گفت معقول نیست چنین اقداماتی داشته باشیم؛ و کارهای معلولین از اساس تعطیل می‌شود.
بنابراین چنین رئیسی برای قوت قلب دادن به دستگاه‌های مختلف باید بگوید قانون مترقی است و بر اساس این قانون مترقی مشکلات جامعه هدف بهزیستی سامان‌دهی خواهد شد و مشکلات آنها حل و رفع می‌گردد.
اما کسانی که می‌خواهند مثل سال ۸۳ مشکلات جامعه هدف حل نشود و مجدداً قانون به محاق بحث‌های آکادمیک برود و چند دهه دیگر در جا بزنیم، داد و فریاد قانون مترقی نیست و کنوانسیون مترقی است و در مصاحبه‌ها درصدد اثبات انواع تبعیض‌ها در این قانون هستند. این چیزی نیست جز بریدن شاخه از بن و سقوط و نابودی و این تدبیر و دلسوزی به نفع معلولین نیست بلکه درست برعکس ایجاد شرایطی مثل بعد از سال ۸۳ است.
۵ـ جناب آقای محمد کمالی، جناب آقای حجه فروش، جناب آقای سرگران و جناب آقای مروتی اگر با وجود همه مشکلاتی که قانون جامع معلولان دارد، شما و سایر فعالان اطمینان خاطر ایجاد کنید و مانع جو روانی منفی شوید و محکم یک سخن بگویید این قانون باید اجرا گردد و آن را به رغم همه مشکلاتی که دارد قبول داریم، آثار مثبت و پیامدهای سازنده آن به مرور زمان مشخص خواهد شد.
بالاخره هیچ قانون بشری تام و تمام و بدون نقص نیست و لازم است به مرور اصلاح و تکمیل گردد. اما روش عجیبی در ایران هست، سال‌ها تلاش می‌شود و یک قانون نوشته می‌شود ولی به هنگام اجرا آن را تعطیل و دوباره به سراغ قانون دیگر می‌روند. با اینکه باید اشکالات همان قانون را استخراج و در فرآیندی که خود قانون پیش‌بینی کرده، تکمیل و اصلاح کنند.
*.م.ن
