یدالله قربعلی: زندگی نامه و کارنامه فرهنگی و اجتماعی، محمد نوری، انتشارات توانمندان و دفتر فرهنگ معلولین، ۱۳۹۸، ۳۷۲ ص.
ISBN: 978-622-6216-27-2
موضوع (ها):
قربعلی، یداللّه، ۱۳۴۲ -
معلولان — ایران — سرگذشتنامه
نابینایان — ایران — قم (استان) — مصاحبه‌ها
معرفی مختصر كتاب
کتاب حاضر پیرامون زندگینامه یدالله قربعلی از نابینایان استان قم و کارنامه فرهنگی و اجتماعی او تهیه و تدوین شده است. در این پژوهش نخست گزارشی از دوران زندگی او و آثار علمی و تدریسی وی را آورده و تحصیلات و خدمات فرهنگی و همچنین تجارب و دستاوردهای او را مورد ارزیابی قرار داده است. سپس نگارنده استاد قربعلی را آموزگاری نمونه توصیف کرده و به کاستی‌ها و امیدها در فرهنگ نابینایان می‌پردازد. در پایان این تحقیق با اشاره به برخی مقالات او، اشعار وی را ذکر نموده و سفرنامه‌های کربلا و مکه او را مورد ملاحظه قرار می‌دهد. یدالله قربعلی در آینه رسانه‌ها به‌عنوان یکی از موفقیت‌های این نابینا ایرانی در این نوشتار می‌باشد.
انتشارات توانمندان
ناشر تخصصی معلولیت و معلولان
تلفن: ۰۲۵۳۲۹۱۳۴۵۲ (ساعت ۸ الی ۱۷) ؛ تلگرام: ۰۹۳۹۸۳۷۳۴۳۵
آدرس: قم، بلوار محمد امین، خیابان گلستان، کوچه۱۱، پلاک۴، دفتر فرهنگ معلولین
ایمیل: nori1363@gmail.com
طلیعه
فراوان شنیده‌ایم، معاصرت حجاب و مانع برای شناخت شخصیت‌ها است. بزرگانی بوده و هستند که در زمان خودشان حتی همسایه دیوار به دیوار اطلاعی از او نداشته است. اما با فوت و مرگ، دیوارها فرو می‌ریزد و ابعاد فردی و اجتماعی آن شخص هویدا و ظاهر می‌گردد. اما به نظر می‌رسد غیر از معاصرت، معلولیت حجاب دیگر و بلندتر از معاصرت است و معلولین در زمان خود کمتر شناخته شده‌اند. شخصیت‌هایی هستند که اگر معلولیت نداشتند در رده‌های بالای اجتماعی حضور می‌داشتند اما چون معلولیت دارند، کاملاً گمنام و فراموش شده‌اند.
البته فرهنگ و جامعه ایرانی و عراقی اینگونه است اما در مصر برای طه حسین و در عربستان سعودی برای بن باز نابینا چندین عنوان کتاب در زمان حیاتش منتشر شد و وضع بهتری از این نظر دارند. در اروپا و امریکا و شرق دور مثل ژاپن، گرایش به معرفی معلولین زیادتر است. اما معرفی یک شخصیت معلول چه کارآیی و تأثیری برای فرد و جامعه می‌تواند داشته باشد؟ و عدم معرفی او چه پیامدی خواهد داشت؟ تفاوتی بین شخصیت‌ها نیست و همه کمابیش وضعیت یکسان دارند و بین معلول و سالم فرقی نیست.
توضیح اینکه ملت و کشورها چندگونه سرمایه می‌توانند داشته باشند، نفت، گاز، معدن طلا سرمایه مادی و مالی‌اند؛ پول و طلا و مسکوکات نوع دیگر از سرمایه است؛ نوع سوم، اطلاعات و دانسته‌ها است. هر ملت بانک‌های اطلاعاتی، آرشیوهای شامل انواع اطلاعات از نسخ خطی تا دانستنی‌های نظامی و امنیتی تا معلومات پزشکی بیشتر داشته باشد در واقع ثروتمند‌تر است.
نوع چهارم سرمایه، دانش و تکنولوژی است؛ ملت‌هایی که در عرصه مثلاً پزشکی یا هسته‌ای یا دانش تجارت دارایی‌های بیشتر دارند، قدرتمند‌تر و قوی‌تر می‌باشند. کشور لبنان یا کشور امارات از نظر ذخائر نفت و گاز نیز معادن فلزی و کانی جات غنی نیستند. اما در عرصه فناوری و دانش تجارت و بازرگانی غنی هستند؛ و با به چرخش انداختن این سرمایه پیشرفت‌های خوبی داشته‌اند.
نوع پنجم سرمایه، شخصیت‌ها هستند. نخبگان و مغزها اعم از هنرمندان، متفکران، روزنامه‌نگاران، استادان و معلمان همه اینها سرمایه‌های یک کشور محسوب می‌شوند. گاه سرمایه را به دو دسته مادی و معنوی یا راکد و در گردش تقسیم می‌کنند. و شخصیت‌های نخبه را جزء سرمایه‌های معنوی طبقه‌بندی می‌نمایند.
هر نوع سرمایه اگر راکد بماند و چرخش تعامل و داد و ستد نداشته باشد به تدریج توانایی و نقش‌های مختلف اجتماعی خود را از دست می‌دهد. مثال می‌زنند به بدن انسان که اگر ورزش و فعالیت نداشته باشد به مرور اندام‌ها، تواناییهای خود را از دست می‌دهد و کم‌کم تحرک و تواناییهای ماهیچه‌ها، عضلات و اعضاء و جوارح از بین می‌روند. اما فعالیت و ورزش موجب تحرک و شادابی و تقویت و تداوم حیات آنها می‌گردد. از این‌رو توصیه شده سرمایه نباید راکد باشد و باید مدام در چرخش و فعالیت باشد.
اما در معلولین به چند دلیل، این سرمایه رکود داشته است. اول نهادهای دولتی متصدی امور معلولین و تشکل‌های مردمی ویژه معلولین، اراده لازم برای ایجاد تحرک و گسترش این سرمایه را ندارند؛ چون در این زمینه فرهنگ‌سازی نشده و راه‌کار آن را به درستی نمی‌شناسند.
اما فقدان چرخش سرمایه شخصیتی معلولین موجب انواع نابسامانی‌ها و تبعات منفی در جامعه و فرهنگ معلولین شده است. مهم‌ترین تأثیر منفی آن، فقدان هویت یا پیدایش بحران هویت در جامعه معلولین است. توضیح اینکه اگر در یک شهر چند نفر دارای معلولیت، در جاهای مختلف شهر و در اماکن عمومی مشغول گدایی باشند یا به شغل‌های پایین اشتغال داشته باشند، افراد آن شهر، معلول را در چهره این افراد می‌شناسند. یعنی وقتی واژه‌های معلولیت و معلول را می‌شنود، در ذهنش تکدی‌گری یا دیگر مشاغل سطح پایین متبادر می‌گردد.
برعکس اگر در یک شهر یکصد نفرِ دارای معلولیت در مشاغلی مثل معلمی، استادی، مدیریت ارشد، راننده قطار و اتوبوس شهری، وکیل و پزشک اشتغال داشته باشند. ذهنیت مردم این شهر طوری شکل خواهد گرفت که چهره مثبت و زیبا از معلولین در ذهنشان خواهند داشت.
این دو چهره از معلولین در سرنوشت دیگر معلولین این شهر بسیار مؤثر است. چهره اول موجب هویت زدایی و بحران هویت در جامعه معلولین خواهد شد. یعنی معلولین این شهر پشتوانه اجتماعی نخواهند داشت. به همین دلیل وقتی جوان نابینایی از این شهر به خواستگاری دختری می‌رود، پاسخ منفی می‌شنود.
اما اگر مردم، نگاه مثبت به معلولان داشته باشند، هویت تعمیم و تعمیق پیدا کند و معلولین از پشتوانه‌های اجتماعی برخوردار گردند. از این‌رو وقتی جوان ناشنوا به کارخانه‌‌ای برای کار می‌رود با او به عنوان یک انسان متشخص و فعال برخورد می‌شود؛ نه اینکه او را در تصویر یک آدم عقب مانده ذهنی و متأخر اجتماعی و دور از رشد اجتماعی و متعلق به طبقه بدبخت و عقب مانده جامعه دانسته و با او همکاری نکنند.
بنابراین معرفی نخبگان دارای معلولیت به صورت کتاب، فیلم، مقاله، چاپ عکس‌های بزرگ و زیبا درباره آنان، آوردن آنها در رسانه‌ها، با لباس‌های شیک و زیبا بسیار مهم است. خود معلولین هم باید به این وضعیت کمک کنند. با سر و وضع و لباس‌های تمیز ظاهر شوند. شیک‌پوش باشند، نابینایان حتماً عینک دودی استفاده کنند، ناشنوایان حتماً دندان‌های تمیز و کاملاً سفید داشته باشند. عصا، ویلچر و دیگر وسایل آنان مرتب و منظم باشد. نزاکت اجتماعی را جدی بگیرند. خندیدن، سخن گفتن آنان بسیار سنجیده باشد. بالاخره طوری رفتار کنند که جامعه به آنان نگاه مقبول و مثبت داشته باشد.
دفتر فرهنگ معلولین بر اساس چنین باور و رویکردی، تا کنون اقدامات بسیاری انجام داده است: صدها شخصیت دارای معلولیت را شناسایی و محاسن آنان را معرفی کرده؛ همایش‌هایی به منظور تکریم آنان برگزار کرده؛ تدوین و نشر کتاب‌ها و مقالاتی درباره آنان منتشر کرده؛ با آنان گفت‌وگو نموده؛ بانک اطلاعات درباره آنان تأسیس کرده است. تا کنون برای بیش از شش هزار شخصیت زندگینامه تألیف و منتشر کرده است. از جمله برای یکی از نخبگان نابینا، آقای یداللّه قربعلی، دبیر و معلم بازنشسته آموزش و پرورش و فعال در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی، کتاب حاضر را تألیف و اکنون تقدیم علاقه‌مندان می‌گردد. ایشان خدمات مفصل و سازنده داشته است؛ حداقل چند دهه در عرصه تعلیم و تربیت فرزندان ایران کوشیده است. امید است با انجام این پروژه که توسط چند نفر از معلولین نخبه در این دفتر انجام یافته، از قسمتی از زحماتش تشکر گردد.
لازم به یادآوری است که در تدوین اینگونه کتاب‌ها، فقط به جنبه‌های مثبت و سازنده فرد نظر داشته و کاری به دیگر ابعاد فردی و اجتماعی شخص نداریم. هر شخصیتی را تا کنون، شروع به تألیف کرده‌ایم، چند دلسوز تماس گرفته و با تذکار جنبه‌های منفی حتی خواهان توقف پروژه بوده‌اند؛ اما با توضیح خط‌مشی این دفتر و با بیان اینکه تأکید بر موارد منفی نه تنها مشکلی را برطرف نمی‌کند بلکه عوارض مخرب بسیار خواهد داشت، معمولاً نظرشان برگشته است.
باید از جناب آقای قربعلی تشکر کنیم که از آغاز پروژه همکاری صمیمانه داشت و اساساً بدون یاری و همکاری ایشان انجام این پروژه ممکن نبود.
در پایان بر خود فرض می‌دانیم از جناب حجت الاسلام والمسلمین سید جواد شهرستانی نماینده آیت الله العظمی حاج سید علی سیستانی تشکر کنیم؛ ایشان همواره با توصیه و راهنمایی‌ها راه اینگونه طرح‌ها و پروژه‌ها را گشوده‌اند.
محمد نوری
مدیر عامل دفتر فرهنگ معلولین
فهرست
طلیعه ۱۳
فصل اول: سیر رخدادها از تولد تاکنون
گزارش دوران زندگانی ۱۹
نگاهی به زندگانی ۱۹
پژوهش و آموزش ۲۳
بنیانگذاری مؤسسه فرهنگی – اجتماعی شمیم رویش ۲۶
کارنامه آثار ۲۹
در آینه اسناد ۳۴
زندگینامه خودنوشت ۴۳
دوره نخست زندگی: ۴۲ تا ۵۲ ۴۴
تولد ۴۴
خاطرات زیبا ۴۵
توصیف خانه پدری ۴۵
پخت نان و دیگر غذاها ۴۵
پدر ۴۷
بازی‌های کودکانه ۴۸
نابینایی مطلق بر اثر خطای پزشک ۵۱
صندوقخانه ۵۳
فکر رفتن به مدرسه ۵۴
رفتن به ابابصیر و ثبت‌نام ۵۵
سفر به مشهد ۵۶
درمان گیاهی ۵۸
توصیف بهار ۵۱ ۵۹
سردردها و عمل ۵۹
تخلیه چشم ۶۰
مهربانی‌های خانم پرستار ۶۱
مرخصی از بیمارستان ۶۱
ثبت‌نام در ابابصیر و عطش مدرسه ۶۲
پایان دوره نخست و آغاز دوره جدید ۶۲
دوره دوم زندگی: تحصیلات و خدمات فرهنگی ۶۴
دوره ابتدایی ۶۴
دوره راهنمایی و دبیرستان ۶۵
رفتن به دانشگاه ۶۵
ازدواج و همکاری همسر ۶۶
حوادث ۱۳۶۷ ۶۶
رخدادهای مهم ۱۳۶۸ ۶۷
راه‌اندازی ورزش نابینایان ۶۸
کارشناسی ارشد ۶۸
راه‌اندازی گروه‌های سرود و نمایش ۶۸
مراکز فرهنگی نابینایی ۶۹
معلم نمونه و بازنشستگی ۶۹
آثار و تألیفات ۷۰
در پایان ۷۱
دوره سوم زندگی: تجارب و دستاوردها ۷۳
سر فصل‌های دستاوردهای تجربی ۷۳
بهزیستی مانع کار افتخاری ۷۵
تشکیل کلاس برای نابینایان ۷۶
اولین کلاس، اولین شاگردان و اولین تجربه ۷۷
شناخت محیط ۷۹
امتحانات ۸۰
تحصیل دانشگاهی و اشتغال آموزشی ۸۰
مهارت‌آموزی، جهت‌یابی ۸۱
یافته‌های تجربی به هنگام تدریس ۸۲
همکاری با امور تربیتی و پرورشی ۸۴
الگوی اخلاقی ۸۵
کار با دانش‌آموزان بینا ۸۶
کار در بخش تلفیقی ۸۷
آزمون سراسری و تجربه منشی ۸۸
تشکیل جلسات توجیهی برای آزمون سراسری ۸۹
آموزش ادبیات با نوار کاست و فایل صوتی ۹۰
شیوه آموزشی در بخش تلفیقی ۹۱
تجربه‌آموزی در بخش تلفیقی ۹۲
به اشتراک گذاشتن دستاوردها ۹۶
آسیب‌شناسی بخش تلفیقی ۱۰۰
آموزش کوتاه نویسی انگلیسی ۱۰۴
کوتاه نویسی فارسی ۱۰۶
تدریس ادبیات، عربی، انگلیسی و قرآن در راهنمایی ۱۰۶
مهارت‌های شنیداری ۱۰۸
توصیه و راهنمایی ۱۱۱
تدریس ادبیات در دبیرستان‌های دخترانه ۱۱۱
جانبازان نابینا ۱۱۴
آموزش رایانه ۱۱۶
مهارت خواندن، نوشتن و تایپ ۱۱۶
کار با کم توان‌های ذهنی در مدارس حرفهای ۱۱۶
همکاری با نهضت سواد آموزی ۱۱۷
حضور در کلاس‌های دانشگاه و مراکز تربیت معلم ۱۱۷
شرکت در همایش‌ها و محافل ادبی ۱۱۷
ارزیابی کارنامه ۱۱۹
ولادت پدر ۱۲۰
سالشمار زندگانی ۱۲۳
فصل دوم: گفت‌وگو
آموزگار نمونه ۱۲۹
فرهنگ نابینایان: کاستی‌ها و امیدها ۱۳۳
نابینایان در دوره جدید اصفهان ۱۵۰
فصل سوم: خدمات آموزشی و فرهنگی
آموزش و پرورش عادی ۱۸۵
تدریس در دبیرستان دخترانه ۱۸۵
اهمیت آموزش دختران ۱۸۶
مبانی آموزشی دختران ۱۸۷
تدریس در مراکز بزرگسالان و پیش‌دانشگاهی ۱۸۸
تدریس در مدارس شاهد و ایثارگران و جانبازان ۱۸۹
کارآیی در چند اداره آموزش و پرورش ۱۹۰
خلاصه ۱۹۴
آموزش و پرورش استثنایی ۱۹۵
خدمات و تلاش‌ها ۱۹۵
همکاری با مدارس استثنایی ۱۹۹
آموزش و پرورش نابینایان در ایران ۲۰۹
مدرسه کریستوفل ۲۰۹
آموزشگاه محبی ۲۱۰
مجتمع دکتر خزائلی ۲۱۰
مجتمع آموزشی ابابصیر ۲۱۱
تأسیس ۲۱۱
خط‌مشی ۲۱۱
اعتراضات ۲۱۲
نامه به ایران سپید ۲۱۲
نقد مطالب آقای حیدری ۲۱۵
نیاز ضروری به مدرسه متوسطه و راهنمایی ۲۱۶
در پایان ۲۱۷
تقدیر از فعالیت در ابابصیر ۲۱۸
نتیجه و خلاصه ۲۱۹
خط بریل ۲۲۰
ورود به ایران ۲۲۰
تجربه‌آموزی ۲۲۰
آموزش بریل ۲۲۱
کلاس بریل برای کودکان نجف آباد ۲۲۱
کلاس بریل برای جانبازان ۲۲۱
کوتاه نویسی ۲۲۲
ضرورت کتاب کودک به بریل ۲۲۳
وضعیت نظام تلفیقی ۲۲۴
نامه به مدیریت آموزشگاه ۲۲۴
روش تلفیقی ۲۲۵
آسیب شناسی ۲۲۹
تکریم و کارآمدی ۲۳۳
بازنشستگی ۲۳۸
نتیجه‌گیری ۲۳۸
فصل چهارم: مطالعات معلولیت
جامعه‌پذیری ۲۴۱
خانواده ۲۴۱
آموزش‌ها و مهارت‌های اولیه ۲۴۲
اخلاق ۲۴۳
مناسب‌سازی و تردد ۲۴۵
عصا و کاربرد آن ۲۴۵
اولین عصای سفید ۲۴۶
اصلاح و مناسب‌سازی ۲۴۷
ارتباطات کلامی ۲۴۹
روش‌های هشتگانه ۲۴۹
اختراع و پیشرفت در ارتباطات ۲۵۰
تاریخچه خط بریل ۲۵۱
آموزش پذیری و حضور اجتماعی ۲۵۳
استثنا یا اختلاف ۲۵۳
تصمیم‌گیری مبتنی بر شرایط اقلیمی و اجتماعی ۲۵۴
دانشگاه استثنایی ۲۵۴
آموزش عالی و معلولیت ۲۵۴
پزشک سالاری ۲۵۵
تبعیض آموزشی ۲۵۶
مشکلات نابینایان در آزمون سراسری ۲۵۶
نامه به وزیر علوم، تحقیقات و فناوری ۲۵۹
مهاجرت معلولان نخبه ۲۶۳
ورزش معلولیت ۲۶۵
تاریخچه ورزش نابینایان در شهرستان نجف‌آباد ۲۶۵
فصل پنجم: مقالات
یادمان کشته عشق ۲۷۱
رمز توفیق ۲۷۳
مهارت‌های شنیداری ۲۷۷
ایده ۲۸۲
مطالعه ۲۸۵
عدم رونق در روزنامه فروشی ۲۸۷
موفقیت ۲۸۸
آیت الله سید محمود طالقانی ۲۹۰
فاطمه زهرا سلام الله علیها ۲۹۱
بعثت یا بیداری ۲۹۳
از گفته تا عمل ۲۹۵
دکتر علی شریعتی: مرد هنوز زنده ۲۹۷
فصل ششم: شعر شمیم
شعر سرایی ۳۰۳
اولین شعر ۳۰۳
شعر آموزشی ۳۰۳
مثنوی، غزل و چهارپاره ۳۰۳
مثنوی ۳۰۴
بزرگداشت نجف‌آباد: شهر کسوف زده ۳۰۴
راز دل: سعدی و درد دلی با او ۳۰۸
بزرگداشت قانون عصای سفید: وضعیت نابینایان ایران ۳۱۳
غزل ۳۱۷
أقرأ و ربّک الأکرم؛ اّلذی عّلم بالقلم ۳۱۷
ایستگاه اندیشه ۳۱۷
ای واژه‌هایت سر به سر الفاظ یزدان ۳۱۸
باغ مینایی ۳۲۰
بصیرت ۳۲۰
تک سوار براق ۳۲۱
چشم ۳۲۱
در گذار روزها ۳۲۲
دوران زندگی ۳۲۲
زیور نافه ۳۲۳
صدای بال پرستوی آشنای نجات ۳۲۳
قدر هر کس ۳۲۴
نبرد با تیرگی ۳۲۵
نه که در کوچه اندوه همش ول باشی ۳۲۵
نامعلوم ۳۲۷
خداحافظ حج ۳۲۷
چهار پاره ۳۲۹
آیهها ۳۲۹
در ستایش مخترع خط بریل ۳۳۰
دکتر علی شریعتی ۳۳۳
روز ولادت پدر ۳۳۴
نگاه سبز ۳۳۵
واژه پرداز عشق ۳۳۵
فصل هفتم: سفرنامه
سفرنامه کربلا ۳۴۱
استفاده از آرایه‌های هنری ۳۴۱
ترسیم وضعیت موجود ۳۴۱
یاد جنگ ۳۴۲
استعارات و کنایات و تشابه‌ها ۳۴۲
رویکرد مذهبی ۳۴۲
مشاغل و زندگی مردم ۳۴۴
نتیجه‌گیری ۳۴۵
سفرنامه مکه ۳۴۶
مقدمات سفر ۳۴۶
سوار هواپیما شدن ۳۴۶
توصیف جُحفه ۳۴۷
استفاده از شعر و قطعه‌های ادبی ۳۴۸
استقلال حتی در سفر ۳۴۸
مباحثات ۳۴۹
خودسازی ۳۵۰
روز آخر مکه ۳۵۱
رفتن به مدینه ۳۵۲
بقیع ۳۵۲
قرآن با خط بریل ۳۵۴
دیگر مباحث ۳۵۷
نتیجه‌گیری و بررسی ۳۵۷
فصل هشتم: در آینه رسانه‌ها
یداللّه قربعلی: سال‌ها تدریس بریل ۳۶۱
آموزش کوتاه نویسی انگلیسی ۳۶۵
فصل نهم: آلبوم
کودکی و نوجوانی ۳۷۱
جوانی ۳۷۲
فعالیت‌های متنوع ۳۷۵
